Laatste dag op 11.11.11

Het is zover. Na 7,5 jaar heb ik voor de laatste maal de deur van 11.11.11 achter me dicht gedaan. Tijd voor iets nieuws. Maar eerst een korte vakantie met mijn gezin.
To be continued...

Dringende oproep!

Op 4 december moet het Europees Parlement stemmen over een protocol dat de banden tussen de EU en Israël nog nauwer aanhaalt dan ze nu al zijn via het associatie-akkoord en het Europees Nabuurschapsbeleid. Lees ter info de tekst over de laatste stand van zaken op website van Vrede: Dodelijke stilte

Geen enkel land buiten de Europese Unie kan tot nu genieten van een dergelijk privilege. Dit terwijl Israël een moordende wurggreep handhaaft rond Gaza (zie http://www.vrede.be/nieuw_view.php?id=1400) en een kolonisatie- en annexatiepolitiek voert in de Westelijke Jordaanoever. WIJ ZEGGEN GENOEG!!!!!

Mogen we u vragen onderstaande oproep naar onze Europarlementsleden (kopieer, verander en/of stuur verder door). In andere landen zijn gelijkaardige spoedmailacties opgezet. Met uw hulp kunnen we het Europese wanbeleid rond Israël misschien eindelijk eens stoppen.

*************************************************************************************
Geacht Parlementslid,



Op 4 december zal er aan het Europees Parlement een protocol ter stemming worden voorgelegd over de deelname van Israël aan communautaire programma’s van de Europese Unie. De aangekondigde stemming is een gevolg van een eerdere beslissing van de Europese Unie van 16 juni om de relaties met Israël in het kader van het Europees Nabuurschapsbeleid op te waarderen. Als het protocol goedgekeurd wordt heeft Israël een grote toegang tot een hele reeks wetenschappelijke, technische en academische programma’s.



De stemming vindt plaats op het ogenblik dat Israël de Gaza-strook een compleet embargo heeft opgelegd, een collectieve strafmaatregel die in de Vierde Conventie van Genève als oorlogsmisdaad staat geclassificeerd. Als het protocol wordt goedgekeurd dan geeft het Europees Parlement verder legitimiteit aan een bezettingsmacht die alle tot nu gesloten akkoorden over de bevriezing van de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever met de voeten treedt. Een goedkeuring zou ook van weinig respect getuigen voor de uitspraak van het Internationaal gerechtshof in Den Haag over het illegaal karakter van de muur die in de bezette Westelijke Jordaanoever is opgetrokken.



In het laatste rapport voor de VN-Mensenrechtenraad, stelde de Speciale Rapporteur voor de Situatie van de Mensenrechten in de Palestijnse Gebieden, dat “Israël de instrumenten handhaaft en uitbreidt, die het ernstigst de mensenrechten schenden zoals militaire invallen, nederzettingen, de scheidingsmuur, beperkingen op de bewegingsvrijheid, de Judaïsering van Jeruzalem en de huizenvernietiging.”



Als de Europese Unie in de toekomst geloofwaardig wil zijn in haar strijd voor de mensenrechten en het respect voor het internationaal recht, dan moet het Europees Parlement dat ook tot uitdrukking brengen in de stemming over dit protocol.



Wij vragen dat u in het belang van de mensenrechten en het internationaal recht niet uw goedkeuring geeft aan dit protocol zodat op die manier een duidelijk signaal wordt gegeven dat Israël eerst haar internationale verplichtingen moet nakomen



Hoogachtend,


****
Je vind contactgegevens van de Europarlementsleden via deze link. Mevrouw Annemie Neyts is lid van de Commissie Buitenlandse Zaken van het EP en was rechtstreeks betrokken bij de tot standkoming van de tekst van het protocol. Na een recente reis aan Israël en de Palestijnse gebieden was ze kritisch over Israëls praktijken in de bezette gebieden. Het is belangrijk, haar hieraan te herinneren en uw appreciatie hierover te uiten. Haar reactieformulier staat hier: :
Annemie NEYTS-UYTTEBROECK

Verwar orthodoxie niet met extremisme

Een interessante discussie op het allochtonenweblog:
Verwar orthodoxie niet met extremisme - een heel terechte opmerking. Aanleiding was de speech van Ahmed Marcouch.

Obama, de morning after.

[Reactie op "Obama blogging uit New York" van Gie Goris]

Beste Gie,

Bedankt voor je 'morning after'-dosis realiteitszin. Het was nodig. Zelfs voor een nuchtere Europeaan is het moeilijk onbewogen te blijven bij het enthousiasme van de gewone Amerikaan en de draagwijdte en de betekenis van Obama's overwinning. Onwillekeurig moet ik terugdenken aan de Zuid-Afrikaanse omwentelling in 1994. Ik was toen zelf kort na de machtsoverdracht aan Mandela in het land en de hoop hing als een electrische lading in de lucht. Wel wil ik absoluut de twee figuren - Obama en Mandela - niet vergelijken. Mandela was een echte luis in de pels van het reactionaire apartheidsregime. Ik denk dat Barack Obama ideologisch veel meer op de lijn zit van een Amerikaanse traditie. Als hij het in zijn overwinningsspeech heeft over de droom van de 'founding fathers' verwijst hij dan naar de letterlijke tekst van de onafhankelijkheidsverklaring met de beroemde en inspirerende zin "all men are created equal, that they are endowed by their Creator with certain unalienable rights, that among these are Life, Liberty and the pursuit of Happiness?" Of heeft hij het over het elitaire project dat eerst en vooral de status quo wil bewaren en ten allen prijze de belangen van een kleine elite wil vrijwaren? In de VS is de geschiedenis altijd al een kweekbodem voor pattriotisme geweest en dat pattriotisme verzekert de steun van de middenklasse voor het regime. Het tweepartijensysteem is daar een essentieel element van, omdat het de illusie van keuze creeërt.
Wat er nu gebeurt kan je dan ook plaatsen in de traditie - de middenklasse is door de financiële crisis rechtstreeks geraakt en kiest voor de man die verandering belichaamt. Dat effect gecombineerd met een onderklasse aan armen die zich voor het eerst in zeer lange tijd (wellicht zelfs voor het eerst) aangesproken voelt door het charisma en de kleur van Obama.
Nu goed, toch maar hopen dat de man iets zal doen voor de 24 miljoen extreem armen in zijn land, dat hij het militarisme van de States afzwakt (onwaarschijnlijk) en het multilateralisme weer gaat belijden. Gaat hij zijn eerdere uitspraak over Jeruzalem (die noemde hij "de hoofdstad van Israël") tegen spreken? Zal hij zijn klimaatplannen echt uitvoeren? Enzovoort enzovoort.
Laat ons hopen dat we ditmaal echt een leidersfiguur hebben aan het stuur van de VS die van deze crisistijd een kantelmoment wil maken, ten goede.

Oeigoerse onschuldigen in Guantanamo

Vanochtend lees ik in De Morgen het onwaarschijnlijke verhaal van de zeventien Oeigoeren die bijna 7 jaar vastzitten in Guantanamo, de Amerikaanse illegale vergeetput op Cuba. Voor wie het niet gelezen heeft, dit is een Kafkaïaans verhaal over mensen die de pech hadden geboren te zijn in de periferie en de speelbal werden in de 'internationale strijd tegen het terrorisme.' Oeigoeren hebben het niet onder de markt in de Chinese volksrepubliek. Zoals de meeste volkeren die onder één of andere vorm van imperialisme gebukt leven hebben de oeigoeren een verzetsbeweging. In een regio waar de dominante religie de Islam is de 'East Turkestan Islamic Movement' (ETIM) snel gekoppeld aan Al-Qaida, vooral door wie daar belang bij heeft, nl. China en de VS. Dit terzijde. De bewuste Oeigoeren kwamen op hun vlucht voor armoede en repressie in China terecht in Pakistan. Ze wachtten daar op een visum om door te reizen naar Turkije waar ze een nieuw leven wilden opbouwen. Niet onlogisch, gezien hun taal en cultuur bij de grote Turkse familie thuishoort. Deze Oeigoeren hebben ongeveer net zoveel te maken met de ETIM, als de gemiddelde Belg in de jaren '80 met de CCC.

Maar het noodlot slaat toe en de Pakistaanse families die hen opvangen bezwijken voor de Amerikaanse premies: ze leveren de Oeigoeren uit als 'terroristen' en vervolgens verdwijnen ze in de Caraïbische isoleercellen. Net zomin als al de andere 'terroristen' op Guantanamo krijgen ze enige wettige kans om zich te verdedigen, er vindt geen enkele vorm van proces plaats. Nu, zeven jaar later, blijven de Oeigoeren zeggen dat ze voor hun gevangenneming nooit gehoord hadden van de ETIM-groep. Nu oordeelde het Amerikaanse hooggerechtshof eindelijk dat het vasthouden van ontschuldigen ongrondwettelijk is en dat ze moeten vrijgelaten worden. Maar de Bush-administratie tekende beroep aan: ze wil de vrijlating uitstellen tot na deze ambtstermijn opdat de Amerikaanse burger er niet achter zou komen dat de gevangenen van Guantanamo eigenlijk geen moslimterroristen zijn maar in meerderheid onschuldigen. Het lijkt onwaarschijnlijk dat ze dat nog niet zouden weten maar je weet nooit moeten ze gedacht hebben in het Witte Huis.

Helaas zijn de dramatische woorden van ex-slaaf en journalist Frederick Douglas uit zijn speech ter gelegenheid van de Amerikaanse onafhankelijkheidsdag, 4 juli 1852 nog steeds meer dan actueel: "Waar ter wereld je ook gaat of staat: bekijk alle monarchieën en despotische regimes van de Oude Wereld, reis door Zuid-Amerika en ga er op zoek naar de misbruiken. Als je ze allemaal hebt opgeteld, vergelijk het resultaat dan met de doordeweekse praktijk van deze natie. Je zult zien dat de Verenigde Staten op het vlak van walgelijke barbarij en schaamteloze hypocrisie geen enkele concurrentie moet vrezen."

Ik denk ook nog aan een cafédiscussie met wat vrienden over de stelling: "de rijken en machtigen van deze wereld behoeven geen verdediging, die verdedigen zich zelf wel. Het zijn de armen, de gewone mannen en vrouwen overal, die je moet verdedigen." Ik blijf daarbij. En overigens: de wereld zou er wel bij varen.

Lees ook: "Speciaal gezant van de Raad van Europa Dick Marty mag Guantanamo Bay niet binnen"

Sheherazades weblog van Fatima Mernissi

Hardcover | 255 Pagina's | Uitgeverij De Geus
ISBN10: 9044508857 | ISBN13: 9789044508857

In dit boek uit 2006 van Fatima Mernissi dat pas vertaald werd in het Nederlands geeft de Marokkaanse sociologe blijk van een aanstekelijk optimisme. Ze schreef dit boek enerzijds om Marokkaanse jongeren een hart onder de riem te steken en anderzijds om westerse toeristen te laten zien dat Marokko meer te bieden heeft dan oude Keizersteden en woestijnlandschappen. Spijtig genoeg is 'Sheherazades weblog' niet zo goed geschreven als haar andere boeken. De kans op ergernissen is ook niet gering gezien haar nogal stoeferig kokketeren met de prijzen die ze kreeg. Ook het hoge gehalte aan voluntarisme waarmee ze de mensen die ze aan het woord laat op een voetstuk plaatst heeft soms iets gênant. Uit de tekst blijkt gelukkig dat al deze mensen die iets bijzonders hebben gerealiseerd meestal beter weten dan zij hoe de wereld in elkaar zit en met meer realiteitszin hun ding doen. Daarom heeft haar bij wijle essayistisch betoog over de veronderstelde link tussen satellietschotels, traditionele tapijtweverij, internet en civiele maatschappij vooral een documentaire waarde. Een boek om wel degelijk in je reistas te steken als je Marokko bezoekt. En oh ja, neem dan vooral ook "het verboden dakterras" of één van Mernissi's andere boeken mee.

Fatima Mernissi gelooft dat satellietschotels de traditie van het verhaal terug hebben gegeven aan het volk. Ze verwijst daarmee naar nieuwe Arabische soaps die regelmatig heikele onderwerpen aansnijden en grenzen verleggen in de conservatieve samenlevingen van de Maghreb. Een stelling waarmee nogal gemakkelijk wordt geschermd, maar het is natuurlijk niet het volk dat de scenario's van dergelijke verhalen schrijft. Het valt echter niet te ontkennen dat soapseries zaken kunnen losmaken. De auteur heeft het ook over de fameuze Moudawana, de vooruitstrevende Marokkaanse familiewet die in 2004 gestemd werd. Ze vermeldt er echter niet bij dat de wet nauwelijks wordt toegepast, enerzijds omdat rechters onwillig zijn en anderzijds omdat arme plattelandsvrouwen, die er het meest baat bij hebben, de wet niet kennen. Het is een lang proces omdat de weerstanden groot zijn. Volgens de coördinator van Badès, een marokkaanse ngo uit Al-Hoceima, kan het nog 15 jaar duren voor de wet echt ingeburgerd is.


Burgerinitiatieven en democratie

Toch beweegt er heel wat in de Marokkaanse maatschappij. En dat heeft niet weinig te maken met het volkse verlangen naar meer inspraak. Net zoals Amartya Sen verwijst Mernissi naar voorbeelden uit de Afrikaanse geschiedenis om aan te tonen dat de democratie geen "bijna unieke genetische eigenschap is van de Europeanen en hun Griekse voorouders," dat m.a.w. de bewering dat democratie alleen in Europa kon ontstaan een volbloed mythe is. Eén van haar argumenten is het feit dat de Marokkaanse overheid jarenlang de oprichting van verenigingen tegenhield. "Samenwerkende burgers, daar houden despoten niet van die het monopolie van de macht aan de top van de hiërarchie willen behouden." De democratische verzuchting van het volk om een zeg te hebben in het beleid kan ook lang onderdrukt worden door onwillige heersers. Alexis de Tocqueville zei het al in de 19e eeuw: "Het despotisme, dat van nature al angstig is aangelegd, zal er om zich veilig te voelen alles aan doen om mensen te isoleren: een despoot vergeeft zijn burgers tamelijk eenvoudig dat ze hem niet zien zitten, als ze elkaar ook maar niet zien zitten."

Ter illustratie haalt Mernissi vele burgerinitiatieven aan. Die ontstaan overal in het land en maken met hun democratiserende en educatieve werking dat mannen en vrouwen nader tot elkaar groeien. "Solidariteit heeft een nieuw gevoel voor eigenwaarde, niet alleen aan wie geholpen wordt maar ook aan de mensen die zich inzetten." Om zeker te zijn dat we haar goed begrijpen voegt ze er aan toe: "Ga nu niet roepen dat de solidariteit voort komt uit de solidariteit van familieclans, want dan zou u de revolutionaire draagwijdte van deze explosieve groei aan burgerzin ontgaan!"


Tapijten en het internet

Nog een opmerkelijke vaststelling van de auteur: "de kolonisatie (hoe wreed die ook was) heeft ertoe bijgedragen dat we beter naar onszelf zijn gaan kijken, dankzij de blik van de buitenstaander." En nog: "In Marokko hebben we buitenlanders nodig gehad, zoals die van generaal Lyautey, die een decreet ondertekende dat onder meer een staatsstempel instelde om de kwaliteit en authenticiteit van het Marokkaanse tapijt moest waarborgen." Het tapijt speelde een belangrijke rol in de herontdekking van het verleden en terwijl in het traditionele Marokko werd neergekeken op alle volkskunsten was er dus een buitenlander nodig om de waarde van de tapijtkunst te erkennen en daarmee de strategische rol van de plattelandsvrouwen als hoeder van het erfgoed. Natuurlijk kwam het de Fransen heel goed uit dat de gekoloniseerde mannen hun vrouwen sluierden. Zich losmaken van de traditie werd door de kolonisator als een bedreiging gezien. Dus werkten ze ook de bestendiging van de traditionele man-vrouw verhoudingen in de hand.

Maar tapijten zijn meer dan enkel een stuk volkscultuur en een uitdrukkingsmiddel voor analfabete vrouwen. Mernissi grijpt terug naar de oude reiziger Odysseus en de legende van de draad van zijn vrouw Penelope. Als Penelope niet was blijven weven tijdens zijn eindeloze reis, dan was Odysseus bezweken voor de charmes van Calypso, de wispelturige godin die verliefd was op de beroemde reiziger. Terwijl vrijers haar belaagden, haar zoon Telemachus bedreigd werd en ze jaren geen nieuws hoorde over haar man, volhardde Penelope en redde daarmee haar man en haar huwelijk. De belangrijkste functie van een mythe: hoe ons leven op orde krijgen in de chaos om ons heen. En dat doen duizenden Marokkaanse vrouwen net zoals Penelope, weven om grip te krijgen op de wereld om hen heen. Zo weven vele van deze vrouwen ware kunstwerken en kunnen ze zich een behoorlijk en consistent inkomen verwerven. De cijfers bewijzen het: in de jaren '80 was Marokko wereldwijd de vijfde producent van handgeknoopte tapijten, net na veel grotere landen als Iran, India, pakistan en China. Daarmee is meteen de moderne mythe ontmaskerd van de zogenaamde improductiviteit van vrouwen.

Tijdens haar gesprekken met de weefsters contempleert Mernissi de kracht van gewone mensen (vrouwen) die nog niet gemoderniseerd zijn. Mernissi voert verschillende vrouwen op, zoals Chaïbia Talal, de Marokkaanse schilderes die met haar heel eigen 'naïeve' stijl furore maakte over de hele wereld en de weg vrij maakte voor vele andere vrouwelijke kunstenaars. Chaïba was een meisje uit de laagste en armste milieus in Casablanca. Ze werd op haar dertiende uitgehuwelijkt en moest op haar 15e, na de dood van haar man, zichzelf met een kind in de armen alleen zien te redden in Casablanca. Mernissi heeft naar eigen zeggen nooit begrepen waarom je moet kiezen tussen traditie en moderniteit. Een nogal vreemde opmerking voor iemand die zelf carrière heeft gemaakt in de academische wereld en als gelauwerde schrijfster Marokko een nieuw gezicht heeft gegeven in het buitenland. Volgens haar is dit één van de geheimen van de nieuwe Arabische generaties, zij voelen zich thuis in de schijnbare tweespalt tussen traditie en moderniteit. Het is een mooie voorstelling van zaken maar uiteindelijk niet uniek voor Arabische jongeren. Niet alleen zijn de mogelijkheden tot kennisverwerving en interactie van het internet revolutionair, ze waren ook nooit zo bereikbaar en goedkoop. Ten bewijze de enorme groei van de Blogosfeer op het Afrikaanse continent van de laatste jaren. Dat jongeren met weinig kansen uit arme landen zich hierop gooien is gewoon een bewijs van hun gezond verstand. De combinatie van satelliettv, internet en burgerinitiatieven hebben jongeren uit het dal gehaald. Dat zeggen jonge kunstenaars zelf in de woestijnstad Zagora, één van de plekken waar Mernissi op zoek gaat naar de nieuwe initiatieven. Ze richtten hun eigen atelier op en boorden via het web een wereldwijde clandisie van reizigers aan.

Traditionele tapijtmotieven bevatten vaak pictogrammen uit een verloren taal, tekens die deel uitmaken van het Tinifagh, dat werd gesproken door de berbers, de Toeareg van de Sahara. Socioloog Abdelkebir Khatibi onderzocht deze oude uitdrukkingsvorm en concludeert dat het gaat om "een beeldende talisman van de vrouw." Fatima Mernissi legt een haast spiritueel verband tussen de digitale communicatietechnologie en de traditionele tapijtweverijen. In beide gevallen wordt een web geweven, letterlijk en in overdrachtelijke zin. Ik zou daar aan toevoegen: cultuurproductie is een complex proces van abstrahering van persoonlijke en collectieve ervaringen waarbij het beste uit de menselijke natuur geactiveerd wordt: gevoeligheid, concentratie, liefde en spiritualiteit. De taalvormen en de vormentaal die daar uit komen is van oneindige variëteit, net als de natuur zelf. De mens creëert voortdurend nieuwe platformen voor culturele uitingen maar vernietigt er ook regelmatig. Als een taal verloren gaat (gemiddeld één keer per twee weken verdwijnt één van de 6000 bekende talen) betekent dat een haast onherstelbaar verloren gaan van unieke menselijke ervaringen. Elke kunst- of ambachtsvorm die dat proces tegengaat is waardevol.

Sheherazades weblog bulkt van de interessante contacten inclusief bijhorende telefoonnummers en e-mail adressen. Het boek wordt bovendien vergezeld van een dringende oproep om deze mensen te contacteren en hen te ontmoeten. Fatima Mernissi moedigt elk reiziger en toerist aan om zich te verdiepen in lokale cultuur en bvb een cursus Amazigh te volgen. Dat is de berbertaal die een ware Renaissance doormaakt en die je nu zelf kan leren in het centrum Tariq ibn Ziad in de hoofdstad Rabat. Uit zo'n ontmoetingen hoopt Mernissi dat mensen nader tot elkaar komen. Wellicht wil ze vooral meewerken aan de opstand van een nieuwe economische sector die haar land mee naar de voorhoede kan stuwen van de felgeplaagde Maghreb, maar dat is dan ook een zeer eerbaar doel.

De ziel reist te voet

Enkele maanden geleden stelde Walter Lotens zijn nieuwe boek voor in het ViaVia reiscafé in Antwerpen. Ik kende Walter van zijn vorige boeken en van wat onderling mailverkeer i.v.m. duurzaam toerisme, een thema waar we beide mee begaan zijn. Ik las zijn nieuwe boek "de ziel reist te voet" en besprak het voor Uit-pers.

Walter Lotens is een eigenzinnig auteur. Hij reist de wereld rond of schrijft beschouwingen over het fenomeen reizen vanuit zijn geliefde Paramaribo. In zijn vorig boek, het essay over reizen "Ticket naar Shangri-La" doet hij dat op een abstract, spiritueel niveau. Zijn blik is weifelend en eerder pessimistisch over de in sommige kringen geroemde kansen op intercultureel contact die het internationale toerisme zou moeten bieden. Met "De ziel reist te voet" gooit Lotens het over een andere boeg. Hij wil weten welke positieve initiatieven er bestaan en inventariseert. Allerlei bevlogen gesprekpartners passeren de revue: coördinatoren van duurzaam-toerisme initiatieven, uitwisselingsstudenten, reizigers die zichzelf omscholen tot ontwikkelingshelpers, ambtenaren die te maken hebben met stedenbanden. Zijn conclusie na al die gesprekken zet hij meteen op de cover van zijn boek: De ziel reist te voet. Een op het eerste zicht nogal filosofische gedachtekronkel die wel goed uitdrukt waar het over gaat: de emotionele verwerking van een interculturele ervaring gebeurt met vertraging. Waarom dan nog dit boek lezen? Omdat in deze, net zoals in goede literatuur, het proces minstens even belangrijk is als de ontknoping. En al vertoont Lotens regelmatig de neiging om wat onnodig academisch jargon te gebruiken, hij weet bij zijn gesprekspartners toch intrigerende verhalen te ontlokken die maken dat dit al bij al een hoopvol boek is geworden.

Lees verder

Faire meningsuiting wil ook zeggen: erkennen van de feiten

Volgens het 'platform voor faire meningsuiting' leidt "éénzijdige, ongenuanceerde kritiek" tot antisemitisme (opinie vandaag in De Standaard). Volgens deze mensen bestaan er zelfs studies die de correlatie 'bewijzen.' Dat is alvast een stapje terug dan zeggen dat er een gelijkheidsteken staat tussen kritiek op Israël en antisemitisme - dat is immers niet vol te houden. Nu voeren ze een aantal ongenuanceerde uitlatingen op uit een internetforum om die zogenaamde correlatie te illustreren. Alsof je niet voor élke halfbakken mening tientallen groffe uitspraken kan noteren op het net. Je hoeft daarvoor maar de fora van een krant zoals het Laatste Nieuws op te gaan.

Het punt is dat Joods Actueel en zijn supporters de keiharde feiten negeren zoals ze te lezen staan in talloze mensenrechtenrapporten en VN-resoluties. En die schendingen gaan over nu, niet over 1948. Al tientallen jaren breidt Israël zijn ijzeren greep uit over de gebieden die het nu al meer dan 40 jaar bezet houd. Al tientallen jaren martelt en vermoordt het Israëlische leger Palestijnen zonder enige vorm van proces. Al tientallen jaren vernietigt Israël Palestijnse huizen en boomgaarden. Al tientallen jaren worden kolonisten door de Israëlische overheid gesteund en aangezet om Palestijnse gronden en de kostbare waterbronnen in te pikken. Met hun infame muur palmen ze grote stukken land verder in en isoleren ze Palestijnse dorpen compleet van hun eigen omgeving. Met hun checkpoints maken ze het leven van Palestijnen en hun economie kapot. In weerwil van al hun "vredesconcessies" steeg in de zeven jaren na het verdrag van Oslo het aantal kolonisten (Israëliërs die illegaal in bezet Palestijns gebied wonen) op de Westelijke Jordaanoever met 90 %.
Dat dit alles verzet oproept bij de Palestijnen, is dat verbazend? De voorbije tientallen jaren zijn er aan Palestijnse kant gemiddeld 8 maal zoveel slachtoffers gevallen dan aan Israëlische kant. Maar intussen leeft de gemiddelde Israëli op het welvaartsniveau van de Verenigde Staten terwijl Palestijnen door de repressie wegzinken in de absolute miserie en meer dan 11.000 van hun familieleden zonder enige vorm van proces worden vastgehouden door Israël.
Het grootste cadeau dat de onderschrijvers van het 'platform voor faire meningsuiting' aan hun geliefde Israël kunnen doen is het overdonderende feitenmateriaal erkennen en zo de staat aan te zetten tot een koerswijziging.

een tijdje tussen uit

Ik ben er een tijdje tussen uit. De voorbije weken lukte het ook al niet best om te posten. Verhuizen en een huis renoveren vraagt veel van een mens zijn vrije tijd. Gelukkig is het nu even vakantie. Ik trek met mijn gezin naar het oosten. Als ik heel veel inspiratie en zin heb zit er misschien wel een stukje in vanuit Berlijn of Polen of zo maar ik zou er niet op rekenen. Anders tot eind augustus. Ik heb alleszins nog veel leesvoer mee. Geniet van de zomer, waar dan ook.

Schrap term allochtone gemeenschap

Aansluitend bij de vorige link, in het kader van de reeks in De Standaard "België nieuwe formule" pleit Naima Charkaoui van het Minderhedenforum ervoor om de term 'allochtone gemeenschap' te schrappen. Eén van de betere bijdragen in de reeks:
"Schrap term allochtone gemeenschap" of op de site van het Minderhedenforum.

Identiteit? Wij allen zijn combi’s !

Anne-Ruth Wertheim is een Nederlandse publiciste en schreef o.a. het boek "De gans eet het brood van de eenden op, mijn kindertijd in een Jappenkamp op Java." Ze las mijn recensie van Amartya Sen's boek "Identiteit en geweld" en vroeg me om haar eigen tekst te posten die ze in De Volkskrant publiceerde. In die tekst vertelt ze waarom we de loyaliteitsvraag naar groepen beter niet meer stellen. Ze doet dat met als uitgangspunt haar ervaringen als kind in de Japanse concentratiekampen tijdens de tweede wereldoorlog. In haar tekst, "identiteit? Wij zijn allen combi's!" breekt ook zij een lans voor het recht van één ieder om zijn of haar persoonlijke identiteit zelf samen te stellen.

Anne-Ruth Wertheim deed onderzoek naar racisme en werkt met het onderscheid tussen uitbuitings- of koloniaal racisme (neerzien op) en concurrentieracisme (afgunst en wantrouwen). De Engelse vertaling van dit artikel is te vinden op de website Review of International Social Questions: http://www.risq.org/article492html en http://www.risq.org/article427.html. Andere artikelen die zij schreef over racisme zijn te vinden in Opinie & Debat, NRC Handelsblad van 19 juni 2004 en in Trouw van 19 maart 2008. Op het blog van Anja Meulenbelt ontketende ze onlangs nog een hele discussie over racisme.

Putch onder progressieve journalisten bij Haaretz

De Israëlische krant Haaretz stond tot nog toe bekend voor haar eerlijke berichtgeving rond de palestijnse gebieden. Met reporters zoals Amira Hass, Gideon Levy, Meron Rapaport en Akiva Eldar konden lezers van de liberale krant meer dan een glimp opvangen van wat zich dagelijks afspeelt achter de muur in de bezette gebieden. Daar zou nu wel eens verandering in kunnen komen. Een nieuwe Duitse eigenaar vindt dat "de bezetting geen kranten verkoopt."

De belangrijkste liberale krant in Israël staat voor een belangrijke verandering in zijn redactionele lijn. Dat zeggen bronnen vanop de redactievloer. Zo zou de nieuwe eigenaar van de krant een ruw 'salon-onderzoek' hebben uitgevoerd waaruit zou blijken dat "de bezetting niet verkoopt." Daarom zou er voortaan gefocusd worden op zakelijk nieuws. 'Twilight Zone,' de vrijdagse column van Gideon Levy, is reeds geschrapt. Amira Hass is gedegradeerd tot freelance medewerker voor maar half haar salaris, Meron Rapaport is ontslagen en Akiva Eldar mag minstens een halve pagina per week minder schrijven. Daarmee lijkt de krant de Palestijnen uit ieders bewustzijn willen wissen: begint Israël zich te schamen over apartheid en etnische zuiveringen?

De krant liet haar meest kritische journalisten regelmatig toe om artikelen te publiceren dat de harde realiteit van de bezetting zichtbaar maakte voor de Israëlische bevolking en voor haar vele lezers in de rest van de wereld. De nieuwe redactionele lijn is dramatisch nieuws. Haaretz was één van de weinige correcte media en bewees dat er in Israël nog een beetje respect was voor de waarheid en persvrijheid en een kritisch debat. Dit is een herhaling van de situatie toen Conrad Black de 'Jerusalem Post' kocht en een voormalige Israëlische censuur-ambtenaar aannam als uitgever. Alle kritische journalisten verlieten uit protest de krant.

Dit alles reflecteert een duidelijke trend. Norman Finkelstein die niet binnen mag in Israel. Aartsbischop Desmond Tutu mocht ook niet binnen. Prominente Palestijnse journalisten worden routinematig visas geweigerd om de bezette gebieden te verlaten. Een groep van palestijnse studenten uit Gaza werden ook recent visa geweigerd waardoor ze niet naar Amerikaanse universiteiten konden waarvoor ze een volledige beurs hadden gekregen van de Amerikaanse overheid. Het lijkt erop dat Israël alle bronnen van kritische informatie die uit het land komen aan het sluiten is.

Who`s afraid of Finkelstein?

Er komt veel kritiek op het verbieden van Norman Finkelstein om Israël binnen te komen. Ook in Haaretz. Het geeft inderdaad te denken: is Shin Bet (de Israëlische staatszekerheid) een gedachtepolitie of een veiligheidsdienst?

Er loopt een petitie "Allow Finkelstein entry" tegen de beslissing.

Armani meets Arafat

Een leuk bericht van op de site van BBL: De Britse antiluchtvaartactiegroep Plane Stupid is geïnfiltreerd door een spion. De man had zich onder de naam Ken Tobias lid gemaakt van de vereniging. Maar na wat speurwerk bleek dat hij Toby Kendall heette en werkte voor C2i international, een private spionagefirma. Plane Stupid kwam de afgelopen tijd vaak in het nieuws, onder meer omdat ze het dak van Britse parlement bezetten.

Toby Kendall werd ontmaskerd omdat hij de vreemde gewoonte had een Arafatsjaal te dragen in combinatie met designerjeans van Armani. En blijkbaar is dat 'not done' binnen de wereld van de actiegroepen tegen luchthavens.

De integriteit van Chomski volgens Norman Finkelstein

De kelder van de Groene Waterman zat afgeladen vol voor Norman Finkelstein die avond van dinsdag 20 mei. Finkelstein is een joods-Amerikaans auteur die met zijn boeken de pro-Israël lobby in de V.S. en Israël zwaar op de korrel neemt. Hij verwijt hen dat ze de Nazi-Holocaust misbruiken om 40 jaar bezetting en talloze misdaden van Israël tegenover de Palestijnen goed te praten. Het feit dat iedereen die kritiek uitoefent op Israël onmiddellijk wordt bestempeld als antisemiet is een doelbewuste strategie om de aandacht af te leiden van de grond van de zaak, nl. dat de critici gelijk hebben, zo zegt Finkelstein.

Finkelstein poneert niet alleen, hij toont ook aan: "De drogredenen van het antisemitisme" (ondertitel: Israël, de VS en het misbruik van de geschiedenis) is een overweldigende opeenstapeling van bewijzen en rapporten die duidelijk maken hoe vernietigend de bezetting is en hoe Israël's antwoord op de kritiek van onafhankelijke instanties en mensenrechtenorganisaties telkens weer berust op afleidingsmanoeuvres. De auteur is een politiek wetenschapper en staat bekend voor het rigoureus en omstandigheid onderbouwen van zijn uitspraken. Aan elk boek ging jaren research vooraf. Eens hij zijn verhaal op een rij heeft gaat hij er wel keihard tegenaan. Het feit dat zijn beide ouders Holocaust overlevers waren verklaart veel van het vuur waarmee hij de 'Holocaust industrie' te lijf gaat. Maar vooral is Finkelstein een man die waarheid en rechtvaardigheid als enig constructief 'leitmotiv' naar voor schuift om internationale problemen op te lossen. Vergeleken bij de meeste politici is dat een totaal 'nieuw' uitgangspunt.

In het boek "The Holocaust Industry" (2000) toont Finkelstein aan hoe sinds 1967 (de zesdaagse oorlog) de nazi-genocide wordt misbruikt om alles goed te praten wat Israël mispeutert. Met één woord houden ze de internationale gemeenschap in een wurggreep. Zo slagen ze erin om weg te komen met het droppen van 1,4 miljoen ton aan clusterbommen droppen op Zuid-Libanon. Al kun je de internationale gemeenschap natuurlijk niet vergoeilijken: vooral de medeplichtigheid van de V.S. en de lafhartige houding van Europa. De EU dat nog steeds een associatie-akkoord met gunstige handelsvoorwaarden heeft met Israël hoewel dat land elke dag opnieuw de bepalingen van dat akkoord schendt.

In een twee hoofdstuk ontmaskert Finkelstein de eis van de joodse lobby eind jaren '90 om herstelbetalingen van Zwitserse banken zogenaamd voor "overlevers van de holocaust." Finkelstein toont overtuigend aan welke dubieuze methoden joodse lobbygroepen gebruiken om de zwitserse banken af te persen. De echte overlevers krijgen of kregen al jaren herstelbetalingen en een pensioen van de Duitse Bondsrepubliek. Van hun eigen pro-Israëlische lobby-organisaties zagen de meesten nooit een cent.

In de kelder zat er deze keer een flinke delegatie van het NSV (Nationalistische Studentenvereniging), compleet met petjes met leeuwenvlaggen en studentikoze lintjes in Vlaamse kleuren. Ze waren onverwacht opgedaagd nadat Finkelstein een geplande voordracht voor hun middens de avond ervoor had verzaakt. Hun aanwezigheid was voor Edith en Diane van De Groene Waterman aanleiding voor wat ongerustheid. Maar de manier waarop Finkelstein zelf de zaak aanpakte was tekenend voor zijn eerlijkheid. Toen het einde van het vragenhalfuurtje naderde en nog niemand van NSV-signatuur was rechtgestaan sprak hij de studenten daarop zelf aan. Daarop stond één van hen recht en vroeg hem wat hij vond van de Belgische wet op het revisionisme. Ik stond even versteld van de voorspelbaarheid van die vraag maar Finkelstein gaf geen krimp en zei dat hij tegen zo'n wet was. "Waarvan moet je schrik hebben?" Zei ie, "als je de holocaust goed bestudeert en het overweldigende bewijsmateriaal naast elkaar legt, dan kan iedereen die de nazi-genocide wil ontkennen heel eenvoudig en beargumenteerd onderuit gehaald worden. Als je hun twijfelachtige uitspraken verbiedt dan geef je bij de publieke opinie de indruk dat er toch iets is om over te twijfelen." Waarop hij omstandig en voor de hele zaal het NSV in zijn hemd zette door te beschrijven hoe één van hun leiders hem per mail bedreigde met rechtzaken als hij niet zou komen. Vanzelfsprekend een reden voor Finkelstein om finaal te weigeren. De man wordt in de V.S. al heel de tijd bedreigt en verloor al zijn job aan de DePaul universiteit onder druk van o.m. Alan Dershowitz, een joods Zionistisch advocaat die het 'zionistisch leerboek' "a case for Israël" schreef.

Finkelstein is een persoonlijke vriend van Noam Chomski. Hij noemt Chomski de meest integere en eerlijke vorser die hij kende. Gezien Chomski's staat van dienst als bekritiseerder van de V.S. en Israël en zijn consequente opkomst voor rechtvaardigheid kan ik me daar iets bij voorstellen. (wordt vervolgd)

Andere verslagen van Finkelstein's doortocht:
* Ook Marc-Antoon de Schryver had een gesprek met Finkelstein voor Indymedia. Dat geeft wel een stuk weer van wat de auteur op 20 mei vertelde.
* En vanzelfsprekend bracht ook Anja Meulenbelt (Nederlandse SP) verslag uit op haar blog van het debat in Nederland.

Norman Finkelstein mag Israël niet binnen

Om maar met de deur in huis te vallen, voor wie het nog niet moest weten: Norman Finkelstein is aangehouden op het vliegveld van Ben Gurion. Hij werd vorige donderdagnacht eerst een tijdje ondervraagt en vervolgens duidelijk gemaakt dat hij Israël niet binnen mocht wegens 'veiligheidsredenen.' Hij werd op een vliegtuig richting V.S. gezet. Volgens zijn advocaat kan de aangehaalde reden betekenen dat hij de staat Israël gedurende 10 jaar niet binnen mag. Een mooie geste is dat van de "enigste democratie in het midden-oosten" zoals ze zich zo graag noemen. Elke jood van overal ter wereld krijgt automatisch het Israëlische staatsburgerschap als ze dat willen, ook al hebben ze niets met het land te maken. Israël spaart kosten nog moeite om joden naar hun deel van de Levant te halen behalve... behalve als gaat om een kritikaster van het Israëlische beleid, een jood met een grote mond die zijn stem nu eens niet ten dienste van Tel Aviv stelt. Dat soort 'nestbevuilers' laten ze niet binnen.

Finkelstein ging een vriend bezoeken in Hebron. Dat vertelde hij me vorige dinsdag vóór het interview in de kelder van de Antwerpse boekhandel Groene Waterman. Hebron, dat is de Palestijnse stad op de bezette Westelijke Jordaanoever die het slachtoffer werd van een 'Azteeks' ritueel: het hart werd met veel bloed en geweld uit de stad gerukt. Na de Zesdaagse Oorlog in 1967 werd Hebron net als de rest van de Westelijke Jordaanoever bezet door Israël. Anders dan in de rest van de door Israël bezette gebieden waar Joodse kolonies illegaal opgetrokken werden rond de steden en dorpen, vestigde zich in Hebron een fanatieke joodse kolonie, midden in de oude stad. Palestijnen werden gedwongen hun huizen en winkelpanden te verlaten en op te geven. Bepaalde gedeelten van de stad zijn afgesloten met prikkeldraad en onbereikbaar voor de oorspronkelijke bewoners. Autoverkeer in de toch al nauwe straten wordt bemoeilijkt en moet vaak ver omrijden. Winkeliers moeten zich op verschillende plaatsen beschermen tegen vuil dat vanuit hoger gelegen kolonistenwoningen naar de winkelstraten wordt geloosd.

De joodse enclave bevindt zich in de oude stad en breidt zich steeds verder uit. In 2008 situeren er zich reeds vijf afzonderlijke groepen woningen, verspreid over de binnenstad, bewoond worden door kolonisten. Zij worden constant beschermd door circa 2000 Israëlische soldaten. Het Palestijnse stadsbestuur vermoedt dat er op de duur een wig van door Israëli's bewoond gebied dwars doorheen het stadscentrum van Hebron ontstaat die territoriale aansluiting moet kunnen krijgen met Kiryat Arba, de Israëlische nederzetting in de nabije omgeving van Hebron. Deze steeds toenemende druk zorgt voor veel spanning tussen de joodse en Arabische bevolking. Doorheen de gehele stad bevinden zich Israëlische checkpoints, straten worden door militairen -vaak onaangekondigd- afgesloten, waardoor Palestijnen hun wijken soms niet in of uit kunnen. Kolonisten kunnen in het grootste deel van de stad geen voet zetten, tenzij met uitgebreide militaire bescherming.

In 1994 drong Baroeg Goldstein, een Amerikaans-Israëlische arts, gewapend de Ibrahimi Moskee binnen tijdens een gebedsstonde, schoot 29 biddende moslims dood en verwondde er 125. Sindsdien is het gebouw in twee stukken verdeeld: 1/3e voor de moslims, en 2/3e voor de orthodoxe joden, die van hun deel een synagoge maakten. Tijdens joodse feestdagen worden de moskee en de straten er rondom afgesloten voor moslims, militairen laten dan enkel joodse gelovigen en soms ook toeristen toe.

Op 26 maart 2002 werden twee leden van de internationale burgerlijke waarnemersmissie, Catherine Berruex van Zwitzerland en Turgut Cengiz van Turkije, doodgeschoten door extremistische kolonisten op één van de Israëlische apartheidswegen(*) net buiten Hebron. "Deze mensen zijn compleet geschift," zo zei Norman Finkelstein. Voor alle duidelijkheid: Finkelstein's vriend woont niet in de joodse enclave. Het is een Palestijn. Het is tenslotte Hebron.


(*) In heel de bezette gebieden bestaat een apart wegennet, de zg. 'bypass roads' die de illegale kolonies verbinden met elkaar en met Israël. Deze wegen mogen niet gebruikt worden door de Palestijnen. Apartheid? juist ja.

Verhuizen en dozen

Verhuizen: gelukkig doet een mens het niet al te vaak. Wat je verwacht op één dag over en weer te brengen tussen oud en nieuw huis blijkt meerdere dagen nodig te hebben. En dan gaat het nog niet over de voorbereiding die me enige weken van mijn blog heeft weggehouden. Kasten, commodes, tafels, zetels, een enorme hoop spullen van de kinderen, een 1500tal boeken, allerlei parafernalia en hebbedingen waar je geen afstand van kan doen... En dan sleuren en nog eens sleuren, tot je armen een paar centimeter langer zijn geworden en je rug het bijna begeeft. En dan zit je heel even tevreden neer in het nieuwe huis en dan moet je weer aan de slag: vloertjes afschuren, schilderen, gyprocwanden plaatsen enz. Voor het interview vanavond in de Groene met Norman Finkelstein heb ik enkele boeken nodig, maar in welke doos zitten ze? Gelukkig kan je tegenwoordig je persoonlijke bibliotheek on-line zetten: http://www.librarything.com/koenstuyck. Er is nog veel werk aan de winkel om de lijst volledig te maken maar ik vond tenminste wat ik zocht: "The $36 billion bargain" over de hulp van de VS aan Israel en de amerikaanse Publieke opinie. In dat boek probeert A.F.K. Organski te bewijzen dat de joodse lobby minder over de amerikaanse buitenlandse politiek te zeggen heeft dan vaak wordt verondersteld. Ik wil Finkelstein vanavond vragen wat hij denkt van die stelling. Op Amazon zijn alvast enkele interessante (contrasterende) meningen te lezen.

Hoofdredacteuren zeven internationale kranten over de wereld

Een Franse media-waakhond heeft onderzocht hoe zeven grote Engelse en Franse kranten berichten over de wereld. Dat blijkt verrassend -- en misschien ook wel niet. De wereldkaarten die dat redactiebeleid weerspiegelen zijn aanklikbaar op het rode puntje voor de naam. Achter de naam staat een heel vaag vierkantje dat een fijne vergroting tevoorschijn laat komen. Erg aardige kost voor iedereen die de media probeert te volgt -- niet alleen voor journalisten en aankomende hoofdredacteuren.

VN luidt nog maar eens noodklok voor Gaza

John Ging, de directeur van de VN-organisatie voor de Palestijnse vluchtelingen (UNRWA) in Gaza, luidde gisteren (24 april) de alarmklok. Sinds 10 april heeft Israël de toevoer van brandstof en benzine compleet afgesloten. De levering van industriële brandstof is gereduceerd tot de helft van de minimumvoorraad die nodig is om de elektriciteitscentrale te doen werken. Geen brandstof betekent dat levensnoodzakelijke humanitaire en publieke diensten stilvallen. Moet Israël echt elke Palestijn met de hand de nek omwringen voor Europa er iets van zegt?

Enkele feiten:
Voedselbedeling: John Ging voorspelt dat UNRWA met ingang van vandaag zonder brandstof zal vallen, waardoor noch UNRWA noch het WereldVoedselProgramma de voedseldistributie aan één miljoen noodlijdende Gazanen kunnen verder zetten.
Gezondheidszorg: Ziekenwagens kunnen niet uitrijden in geval van nood. Van de ambulances van het Ministerie van Gezondheid zit 20% zonder brandstof, 60% heeft minder dan één week te gaan. De brandstofreserves van de ziekenhuizen – waar 12 000 patiënten verzorgd worden – zijn gedaald tot onder het kritieke niveau van 25%. Transport: dokters en verplegend personeel kunnen enkel naar het werk wanneer dat op loopafstand is. Ook patiënten die verzorging nodig hebben, moeten zich te voet verplaatsen.
Water: 15 waterpompen die op diesel werken zijn stilgevallen, waardoor 70 000 mensen zonder water zijn komen te zitten. 15 tot 20% van de bevolking heeft om de vier dagen slechts 3 tot 5 uur toegang tot water. Elektriciteit: De elektriciteitscentrale is sinds januari in permanente crisis. De centrale kan elk moment stilvallen wat zal leiden tot elektriciteitspannes van 8 tot 16 uur per dag in de hele Gazastrook. Deze brandstofcrisis komt bovenop de reeds dramatische humanitaire situatie waarin de Gazastrook zich na 10 maanden van loodzware sancties bevindt: 53 kinderen gedood en 117 gewond sinds januari; instorting van de economie; 80 % van bevolking onder de armoedegrens; onvoldoende voorraad van voedsel en andere noodzakelijke middelen; gezondheidszorg en water- en sanitaire voorzieningen op de rand van instorten.

Finkelstein in Antwerpen op 20 mei

Een pro-Israëlische drukgroep is een lange termijn campagne begonnen om de populaire online encyclopedie Wikipedia te infiltreren en pagina's over de Palestijnse geschiedenis te herschrijven. Ze gaan daarbij zover om de administratieve structuren van Wikipedia te infiltreren om ervoor te zorgen dat deze veranderingen onopgemerkt blijven of in ieder geval niet worden aangevochten. De Palestijnse campagnewebsite Electronic Intifada kon de hand leggen op interne documenten en e-mails van CAMERA (Committee for Accuracy in Middle East Reporting in America). Ze hebben de e-mails op hun website gezet, samen met een samenvatting van de inhoud. Het is onthutsend om te lezen maar voor iedereen die wat vertrouwd is met de Israëlische propagandamachine niet echt nieuw.

Op 20 mei komt Norman Finkelstein naar België, de auteur van "De Holocaust-industrie," een boek dat enorm veel ophef veroorzaakte. Hij beschrijft hierin hoe de nazi-holocaust door bepaalde zionistische organisaties en door Israël wordt geëxploiteerd. Ik ga de man interviewen in de kelder van de Antwerpse boekhandel De Groene Waterman op 20 mei. Finkelstein is naar verluid een begenadigd spreker, overigens zelf een jood wiens ouders overlevenden waren van de kampen. En als de felheid waarmee hij in zijn boeken uithaalt naar de Zionisten een aanduiding is dan gaat dat nog vuurwerk geven. De moeite om een avond naar de Groene Waterman af te zakken.

In afwachting ben ik nog snel zijn laatste aan het lezen "De drogreden van het antisemitisme," een boek dat bulkt van de voorbeelden waarin Zionisten uitzinnig te keer gaan tegen eender wie
kritiek uitoefent op Israël. Maar daarover meer in een volgende post.

Militarisering van het Amerikaans buitenlands beleid

Het buitenlandse beleid van de Verenigde Staten wordt steeds meer gedomineerd door het Pentagon, en het Congres doet daar vrijwel niets aan. Verschillende mensenrechtenorganisaties brachten een nieuwe gezamenlijk rapport uit "Ready, Aim, Foreign Policy" met deze alarmerende conclusie.

Het is niet het eerste rapport dat waarschuwt voor de toenemende militarisering van het Amerikaanse buitenlandse beleid. In mei 2007 publiceerde ook het Centre for Public Integrity (CPI) cijfers over de stroom van miljarden dollars naar projecten van het Pentagon die steun boden aan repressieve regimes zoals dat van Pakistan, Djibouti, Oezbekistan, en Ethiopië. Stuk voor stuk projecten die het ministerie van Buitenlandse Zaken waarschijnlijk niet goedgekeurd zou hebben. Het CPI toonde aan dat het Congres weinig of geen overzicht had over de bestemming van veel militaire steun.

Ook het Government Accountability Office en zelfs de Senaatcommissie voor Buitenlandse Zaken (SFRC) maken zich steeds meer zorgen over de trend. Volgens het SFRC worden “de invloed en de operaties van het ministerie van Buitenlandse zaken overspoeld door de initiatieven van het Pentagon, dat over veel meer mankracht en middelen beschikt.”

De verschuiving is inderdaad deels te verklaren door het enorme verschil in middelen. Het Pentagon beschikt over een jaarlijks budget van 600 miljard dollar, meer dan alle andere buitenlandse strijdkrachten samen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken moet het doen met amper 30 miljard dollar.

Vraag is of onder Clinton of Obama de macht van het Pentagon beteugeld zal worden?

Zijn joden nog een volk?

Op het blog van Anja Meulenbelt staat vandaag een wezenlijk belangrijke tekst van Yeshayahu Leibowitz. Je zou de man kunnen verwijten dat hij een nostalgicus is naar de tijd van de Stetl's toen de Joodse bevolking het bindmiddel was dat Oost-Europa bij elkaar hield. Maar zijn analyse ligt volledig in de lijn van Yakov M. Rabkin's historische oordeel in het boek "In de naam van de Thora" waarin hij de Zionistische machtsgreep binnen de joodse diaspora beklijvend beschrijft. De afkeer die de Zionisten voelden van de 'achterlijke' religieuze gebruiken waar ze vanaf wilden staan haaks tegenover de manier waarop Israël nu de extremisten van Shas en anderen voor hun kar spannen. Maar zoals dat zo vaak gaat, het doel heiligt de middelen en Zionisten gaan niets uit de weg om hun doel, de realisatie van een groot-israël te bereiken.

Toch blijft het verbazend hoe ze bijvoorbeeld met hun 'Wet op de terugkeer' blijven proberen om joden uit de diaspora aan te trekken. Je kan immers 'joden' alleen maar definiëren als een religieus begrip - ook al zijn de mensen in kwestie niet meer praktizerend. Prof. Shlomo Sand, één van de 'nieuwe historici' bracht daarover onlangs ook een interessant boek uit: "When and how the Jewish people was invented." Hij concludeert uit zijn onderzoek dat onder meer Spaanse joden geconverteerde lokale stammen waren en niet, zoals Zionisten ons willen doen geloven, de verspreide nakomelingen van een 'natie-ras' met een éénduidige oorsprong. Met andere woorden: zelfs de diaspora is een fictie. Het boek werd op 21 maart in Haaretz besproken door Ofri Ilani. De mythe staat op barsten...

Joe Sacco in Palestina

Vanochtend op de trein naar Brussel sloeg ik de laatste bladzijde om van Joe Sacco's beroemde 'literaire strip' (in het engels 'graphic novel') Palestine. Ik had de bundeling van zijn beroemde of beruchte werk uit 1993 al enkele jaren zien liggen in de boekwinkel maar ben er nu pas toe gekomen om het te lezen. Een Maltees uit de V.S. die palestina bezoekt en zijn ervaringen beschrijft? Tja, daar zou ik niets nieuws kunnen lezen zeker? Maar ik moet toegeven: de zin voor detail en de sfeerschepping van dit werk is onovertroffen. Sacco verbleef in 1991 en 1992 in de bezette gebieden en tekent omstandig de situatie uit waarin de Palestijnse bevolking dagdagelijks moet leven. De vluchtelingenkampen in Gaza en de mensonterende behandeling van Palestijnse burgers door Israëlische soldaten vormen de trieste hoogtepunten.

Volgende week vertrekt er een delegatie met o.m. Jos geysels en Rik Coolsaet naar Palestina op observatiemissie. Jos houdt tijdens de reis een blog bij - iets om te volgen dus. Zeker in het licht van 40 jaar Naqba - de Palestijnse catastrofe, op 14 en 15 mei. Een historische verjaardag die haast volledig dreigt ondergesneeuwd te worden door 60 jaar Israël, waarvoor de israëlische propagandamachine al haar groot geschut aan het klaar maken is.

Amarty Sen en het gevaar van éénduidige identiteiten

De bekende Indiase econoom en Nobelprijswinnaar (1998) Amartya Sen wil wel eens buiten de lijntjes kleuren van zijn vakgebied. Sen is dan ook geen econoom van de traditionele school die het axioma (zeg maar dogma) van de rationele mens en zijn consumptiebehoeften nog steeds als meest definiërende menselijke drijfveren beschouwen. Met "Identiteit en geweld" schreef hij een grotendeels vanuit de buik geschreven, maar toch wel doorwrochte kritiek op de illusie van éénduidige identiteiten. Hij wijst op de nefaste gevolgen voor geweld en conflict in de wereld van vandaag waarin mensen meer en meer van elkaar gescheiden worden door godsdienst en cultuur. Een stimulerende denkoefening. Lezers met weinig geduld zouden zich kunnen storen aan de neiging van Sen om zijn basisthese talrijke malen te herhalen, via weliswaar telkens andere invalshoeken. Maar als je bereid bent hardop mee te denken dan neem je dat voor lief. Een rustige leesplek is warm aanbevolen.

Identiteit en geweld sluit aan op de analyse van KifKif in het recente boek "cultu(u)renpolitiek." Als ondertitel schrijft Amarty Sen "de illusie van het lot," waarmee hij bedoelt, het lot van een gepercipieerde éénduidige identiteit. Ook Sen waarschuwt in zijn essay uit 2006 voor het nefaste effect wanneer je mensen vast timmert op één identiteit. De analogie met cultuur en 'de strijd tussen beschavingen' is duidelijk. In een wereld die tegen sneltreinvaart verstedelijkt en waar grote massa's mensen van verschillende achtergronden samen hun weg moeten zoeken is de zogenaamde 'culturele identiteit' een krachtig concept. Het referentiekader dat mensen gebruiken om anderen een plaats te geven werkt als een soort tabel van Mendeljev. Sen heeft het o.m. over de rol van keuze in identiteit en de sociale context die verschillend kan zijn. Ik moest spontaan denken aan het model van 'de roos van Leary,' dat binnen de groepsdynamica grafisch voorstelt hoe onze rol binnen een groep kan variëren naargelang de omstandigheden dat vereisen. Van leidend en wedijverend over helpend of aanvallend tot verontschuldigend of meegaand. Natuurlijk gaat het bij het model van Leary enkel over sociale dynamieken en komt de rol van de diverse persoonlijkheden in een groep niet aan bod. Maar de analogie is er wel.

Lees verder

Een samenvatting van deze recensie verscheen ook op de site van het E-Zine Uitpers.

Honderden woningen op Westelijke Jordaanoever

[Reactie op AFP-Bericht "Honderden woningen op Westelijke Jordaanoever" in De Standaard van 10 maart 2008, blz. 17]

In het afp-berichtje over de Israëlische beslissing om weer 750 nieuwe woningen bij te bouwen in Oost-Jeruzalem wordt eens te meer gesproken over het neutrale "nederzettingen." Alsof het om een gewoon bouwproject zou gaan waarover een eenvoudig meningsverschil zou bestaan. Alsof het terrein in kwestie 'betwist gebied' zou zijn, met andere woorden een terrein waarvan twee gelijkwaardige partijen het eigendom claimen. En tenslotte: alsof er over die grond enige wettelijke onduidelijkheid zou bestaan. Voor alle duidelijkheid: het is geen gewoon bouwproject. Het is een onderdeel van een expansiepolitiek die illegale kolonies bouwt in bezet gebied. Die Israëlische politiek wil voldongen feiten creeëren op het terrein en omvat niet alleen het bouwen van de woningen zelf maar ook het actief ronselen van joodse bewoners met belastingvoordelen, lage intrestvoeten enz. Bovendien geeft Israël gigantische bedragen uit aan beveiliging van de kolonies door het leger, aan een apart wegennet (alleen voor kolonisten) en aan nutsinfrastructuur die onder meer water steelt uit de Palestijnse waterbronnen. Het gaat ook niet om betwist gebied maar om militair bezet gebied waarop alle bouwactiviteiten door de bezetter illegaal zijn voor het internationaal recht. Israël is daar al talloze malen voor veroordeeld door de Verenigde Naties maar legt al die veroordelingen naast zich neer. Het woord "nederzettingen" is een uitvinding van de immer attente Israëlische propagandamachine, net zoals ze het recent hebben over "outposts" om de nieuwe illegale kolonies te omschrijven. Of zelfs "de buurten" als ze het hebben over de kolonies in Oost-Jeruzalem. Van een eufemisme gesproken...

Uw buitenland redacteur Bart Beirlant is hier allemaal van op de hoogte. En toch neemt u het bericht gewoon over. Is het omdat het bericht afkomstig is van afp, dat het niet meer hoeft nagekeken te worden? Ook al schrijft afp gewoon persberichten over van de Israëlische regering?

Colombia smoort onderhandelingen

[reactie op commentaar op Radio1 forum van programma De Ochtend, n.a.v. stukje over Colombia en de moord op Farc commandant]

Het ging vanochtend niet over een evaluatie van de Farc in Colombia. Ieder waarnemer is het erover eens dat de actie van het Colombiaanse leger om de tweede commandant van de Farc dood te schieten op zijn minst slechte timing was. Uitgerekend wanneer er belangrijke gesprekken plaatsvinden die kunnen leiden tot de vrijlating van onder meer Ingrid Betancourt gaan ze Paul Reyes uitschakelen. Reyes was voor Franse diplomaten de contactpersoon in de onderhandeling over de vrijlating van de belangrijkste FARC-gijzelaar Betancourt.

De Colombiaanse president Uribe is met zijn agressieve militaire benadering nog niet veel verder gekomen in het oplossen van de 'langst durende burgeroorlog ter wereld.' Al moet gezegd dat hij de rechtse paramilitaire doodsescaders min of meer onder controle heeft gekregen. De terreur van deze doodsescaders was veel groter dan van de Farc. De 'bijdrage' van de Verenigde Staten bestaat al jaren uit het massaal geld pompen in het Colombiaanse leger. Kwestie van het conflict verder in stand te houden... Dat is dan ook de VS ten voeten uit.

Kosovo de nieuwste Amerikaanse kolonie?

Ik ben er wat laat mee - de actualiteit heeft het onderwerp weer achter ons gelaten. Kosovo verklaarde zich op 17 februari eenzijdig onafhankelijk. Maar de vraag blijft of al de etnische minderheden in het oude Kosovo de zelfde rechten gaan genieten als dewelke ze hadden onder het oude Joegoslavië en zelfs onder het Servische bewind. Want die minderheden dat zijn er nogal wat: Bosniaks, Goran, Roma, Turken, Ashkali, Egyptenaren (!) en natuurlijk de Serviërs. Allen leefden redelijk vreedzaam samen met de Albanese meerderheid. Die vreedzame samenleving kwam ten einde met de komst van de Albanese nationalistische verzetsbeweging UCK en vooral met de Amerikaanse plannen met het gebied. De fameuze pijplijn met de Kaspische zee die via Albanië-Macedonië-Bulgarije een alternatief traject moet vormen voor de Europese pijplijn langs Oostenrijk en dan het enorme Camp Bondsteel dat sinds eind jaren '90 over die route moet waken... Kan het nog duidelijker?

Ik herinner me nog de bombardementen die Clinton tijdens de laatste jaren van de oorlog over Servië joeg. Was dat nu echt nodig vroeg ik me toen af. En ook toen viel voor een aantal waarnemers de puzzelstukjes al in elkaar. Vooral de link met het eeuwige Halliburton (het bedrijf van Dick Cheney) dat de contracten voor onder meer de opbouw van Camp Bondsteel al ruim op voorhand op zak had.

Ik blijf mijn twijfels hebben bij elke staat die op etnische breuklijnen is gegrondvest, kijk naar Israël... Maar voor de Amerikaanse belangen moet nog steeds alles wijken. Lenora Foerstel van Global Research citeert in haar interessante analyse "Yugoslavia, Camp Bondsteel and the Caspian Sea" Chalmers Johnson, auteur van “America’s Empire of Bases,” waarin die zegt: “Once upon a time, you could trace the spread of imperialism by counting up colonies,” says Johnson. “America’s version of the colony is the military base.” Voor Foerstel is Kosovo een soort Amerikaanse kolonie. Het zou de nieuwbakken Kosovaren wel eens zuur kunnen opbreken.

A mighty heart: teleurstellend

Zaterdagavond A mighty Heart gezien op dvd. De film kon ons niet overtuigen. Het gaat over de dood van Daniel ("Danny") Pearl, een Amerikaans journalist in Pakistan. Samen met zijn vrouw Mariane, een franse Journaliste, versloegen ze de Amerikaanse invasie na 9/11 en bleven het land daarna volgen vanuit Karachi. In januari 2002 regelde Pearl, die werkte voor de Washington Post, een interview met een zekere Sheik Gilani. Op de afgesproken dag liet hij zich met een taxi naar de plaats van de afspraak voeren. Hij keerde nooit terug. Op 1 februari werd hij onthoofd door zijn ontvoerders.

Ja, de film geeft een realistisch relaas van de feiten - daar pakken ze nogal mee uit. Maar over het echte waarom van de moord en vooral meer context over de situatie in Pakistan kom je niet veel te weten. Je wordt ook nogal afgeleidt door de constant getuite botox-lippen van de zwangere Angelina Jolie. Die levert een niet onverdienstelijke acteerprestatie maar trekt wel de hele aandacht van de film naar haar toe zonder dat het verder veel oplevert. Waarom de film "A mighty heart" heet? Waarom is "Danny" Pearl die naam waard? Je komt het niet te weten. Er wordt niet verteld wat hij er precies deed. De titel is dan ook een beetje vreemd gekozen. Je kan veronderstellen dat Daniel Pearl met veel goede intenties werkte, maar wat dan precies zijn verdiensten waren wordt niet verklaard. Alleen op het einde de suggestie dat hij vermoord is omwille van zijn jood-zijn waarvoor hij vrij en vrank uitkomt in het youtube-achtige filmpje. Ja, natuurlijk, dat is ook weer makkelijk verklaard.

Don't hate, Educate!

Don't hate, Educate! En vervolgens, na een nogal lange maar mooi vormgegeven intro: "Welcome to ZeroNet, where we Un-learn stereotypes & Re-learn each other..."
Achter die veelbelovende slogan schuilt een mooie website die Islamitische en Westerse culturen dichter bij elkaar wil brengen door convergerende cultuuruitingen in de schijnwerpers te zetten. Zo kan je leren dat er vergelijkbare uitdrukkingen bestaan in vele talen. Er zijn ook gemeenschappelijke projecten rond culturele uitwisseling. De initiatiefnemers noemen het een "cross-cultureel project." Ze zochten ook naar iets dat je de grootste gift van de Islamitische cultuur aan de mensheid zou kunnen noemen, er ze kwamen uit op het cijfer 0 - of Zero in het Engels. Het belangrijkste cijfer in het numerische systeem, zonder hetwelke er geen sprake zou zijn van handel, technologie, krediet kaarten, auto's, vliegtuigen, video spelletjes enz.

Het lijkt allemaal wat soft maar het is een verdienstelijke poging om toenadering te zoeken zonder in het offensief te gaan en zonder 'harde' polariserende argumenten uit politiek en economie. En bovenal is het een verbluffend mooie website.

Het arme kleine Israël volgens Mia Doornaert

In haar "ranzig" stukje over de uitspraken van komiek Alex Agnew maakt Mia Doornaert in De Standaard zich druk over het feit dat zo veel mensen zich inzetten voor de Palestijnen. Naar haar eigen goede traditie draaft ze daarbij lustig door in haar argumentatie."Israël is klein, heeft geen olie, geen grondstoffen, slaat niet terug," meesmuilt ze. Zulke voorstelling van zaken kan je moeilijk serieus nemen. Israël heeft dan misschien geen olie, ze zijn wel de grootste netto-steunontvanger van de Verenigde Staten. In 2007 kreeg Israël maar liefst 6,8 miljoen dollar per dag. Met die stroom inkomsten die al tientallen jaren aanhoudt hebben ze één van de grootste wapenvoorraden ter wereld uitgebouwd, inclusief een illegaal kernwapenarsenaal. Het Israëlische leger is één van de best getrainde en uitgeruste legers ter wereld. De manschappen hebben dan ook gelegenheid genoeg om te oefenen. De voortdurende invallen in de bezette gebieden en acties tegen ongewapende Palestijnse burgers zijn sinds de tweede intifada nooit gestopt, ondanks verschillende éénzijdige staakt-het-vuren langs Palestijnse kant. Het aantal buitengerechtelijke executies is al lang niet meer te tellen. Meer dan 10.700 Palestijnen zitten in Israëlische gevangenen, de meeste daarvan zonder enige vorm van proces. Bij alle 'acties' van het Israëlische leger zijn sinds 2000 minstens 4528 Palestijnen vermoord (tegenover 1031 Israëli). Minstens 982 van hen waren kinderen (tegenover 119 Israëlische kinderen). Ook nu vermoord Israël dagelijks Palestijnen in de Gazastrook, rechtstreeks en onrechtstreeks, door het gebied de broodnodige leveringen van voedsel en medicijnen te ontzeggen, door ziekenhuizen zonder stroom te zetten enzovoort. Tegelijkertijd blijft Israël illegale kolonies bijbouwen op de Westbank. En vermits Europa noch de VS ook maar iets ondernemen om Olmert en zijn trawanten te stoppen doen ze ongenaakbaar verder. Het onrecht dat Israël de Palestijnen aandoet is zo systematisch en onvoorstelbaar, dat een vergelijking met kampen en gaskamers helemaal niet zo uitzinnig is.

De Joachim's en André-Rose's van deze wereld

Joachim Sanon is een eigenzinnige boer uit het straatarme Haïti. Hij deed wat weinigen doen en keerde de stad met haar miserie en haar sloppenwijken de rug toe. Na jaren van honger en uitbuiting ging hij terug naar zijn geboortedorp, vastbesloten om van het boerenbedrijf van zijn ouders een succes te maken. Hij sloot zich aan bij een boerenorganisatie en ging daar al snel een leiderspositie innemen. Zijn geheim: creativiteit en veel gezond verstand. Een verfrissend verhaal dus in de doorgaans sombere berichten over landbouwers in het zuiden die massaal have en goed verlaten om de sloppenwijken rond zuiderse metropolen te vervoegen. Het verhaal van Joachim en zijn vrouw André-Rose kan je lezen in een zeer lezenswaardig boek dat Stefan Broeckx schreef in opdracht van Broederlijk Delen.

Stefaan Broeckx is auteur en scenarist van onder meer Wittekerke. Broeckx weet hoe hij een verhaal moet vertellen. De keuze om dat te doen via de persoon van André-Rose is een gelukkige keuze. Die maakt dat je een persoonlijk verhaal krijgt dat alle aspecten van het leven in Cap Rouge (het landbouwersdorp waar Joachim en André-Rose wonen en werken) belicht. Had Broeckx enkel Joachim gevolgd dan was hij wellicht met een redelijk droog verhaal teruggekomen over de problemen van de haïtiaanse boeren.

Het is natuurlijk niet zo dat alle andere boeren in het zuiden de creativiteit van deze Joachim zouden missen en het m.a.w. aan zichzelf te danken hebben. Ook Joachim en zijn boerengemeenschap hebben het niet onder de markt. Vooral het gebrek aan steun van hun overheid - al is het maar het uitblijven van een goede wegverbinding met de hoofdstad - en de nefaste invloed van de internationale vrijmaking van de markt speelt hun parten. Voeg daar aan toe het gebrek aan kapitaal om te investeren in efficiëntere productiewijzen of in het maken van producten met een toegevoegde waarde en je zit met huizenhoge handicaps voor de lokale boeren. Het laatste nummer van IS - het blad van de Nederlandse overheidsdienst voor Internationale Samenwerking - zegt het ook in haar laatste nummer: "De redding komt van de boer" met als ondertitel "Landbouw terug van nooit weggeweest." De tijd is voorbij dat de enige oplossing voor de arme massa's in het zuiden zogezegd in de steden lag. Ten eerste zullen die steden er de eerste 100 jaren nooit in slagen om voldoende werkgelegenheid te scheppen voor al dat ongeschoold personeel. En verder is landbouw één van de sectoren waar het zuiden kansen heeft om zelf toegevoegde waarde te creëren en eigen middelen te genereren voor haar ontwikkeling. In haar laatste 'world development report' stelt de Wereldbank vast dat de enorme groei van China en India vooral te wijten is aan een spurt vooruit van hun landbouw. Willen andere landen in het zuiden dat voorbeeld volgen dan is de voorwaarde dat deze landen hun eigen markten mogen en willen beschermen. Iets wat Europa en Noord-Amerika decenia al eeuwen lang doet en wat ze nu aan de voormalige wingewesten wil ontzeggen. In die contradictie schuilt één van de grote onrechtvaardigheden en risico's van dit geglobaliseerde tijdsgewricht.

>> Meer over hoe Broederlijk Delen de boerenorganisatie Vedek steunt op hun campagnewebsite.

Van Istendael en Barnard doen hoofddoekendebat ontsporen

De manier waarop Geert Van Istendael en Benno Barnard het hoofddoekendebat binnen stormen is allesbehalve constructief. Wat voor zin heeft het om in dit debat stereotiepe beschuldigingen te uiten aan het adres van 'de Islam' met behulp van dan nog grotendeels verzonnen associaties? De twee auteurs stigmatiseren weer maar eens een paar miljard moslims door de gemeenplaatsen op elkaar te smijten.

Door het debat zo op de spits te drijven worden moslima's verplicht een keuze te maken en hun moslim zijn extra te benadrukken. Alsof hun identiteit louter wordt bepaald door hun religie. Alsof deze vrouwen niet ook andere overtuigingen kunnen koesteren... Misschien komen ze wel uit een seculiere familietraditie en kiezen ze uit pure frustratie voor een hoofddoek, of misschien zijn ze geïnteresseerd in het Soefisme en kan wat de imam zegt hun gestolen worden? Velen van hen hebben ook complexe affiniteiten met het land en de cultuur van hun voorouders. En wat met hun professionele interesses voor een vakgebied?
Hoe kunnen zij zich weerbaar opstellen tegenover conservatieve tendenzen binnen hun geloofsgemeenschap als onze samenleving hen voortdurend precies in die hoek drijft?

Link: "WAAROM WIJ HET HOOFDDOEKENVERBOD VERDEDIGEN"

In de bres voor Perwez Kambakhsh

Perwez Kambakhsh is een Afghaans journalist die in problemen kwam omdat hij teksten op het internet plaatste die de rol van vrouwen in de Koran onderzocht. Hij werd opgepakt, mishandeld en berecht zonder recht op juridische bescherming. Op de Amnesty site staat het hele verhaal. De krant De Morgen is een petitie gestart voor de journalist. Je kan de petitie ondertekenen op De Morgen on-line.

Het is niet de eerste keer dat via een krant opgeroepen wordt tot een petitie - denk aan één van de beroemdste gevallen, de oproep van Peter Benenson "Amnesty 1961" in de Britse krant The Observer in 1961. De aanleiding van de oproep was het oppakken van twee Portugese studenten na een heildrink op de vrijheid. Benenson was de stichter van Amnesty International. En tenslotte is de protagonist deze keer een journalist.

Debat "de reis naar Mekka"

Al voor het binnen komen werd duidelijk dat de organisatoren, de mensen van het Minderhedenforum de vinger op een gevoelig plekje had gelegd. De kelderzaal van de Centrale zat afgeladen vol. Gelukkig moesten al die aanwezigen niet wachten op de vragen uit het publiek om het spannend te maken. Het panel had genoeg verschillende meningen in petto om veel langer dan drie uur op door te gaan. Dat panel bestond uit respectievelijk Sami Zemni (directeur Centrum voor Islam in Europa en coördinator Middle East and North Africa Research Group), Jan Leyers (de reportagemaker), Naima Charkaoui (directrice van het Minderhedenforum), Dirk Tieleman (eindredacteur van de reeks) en Ico Maly (Medewerker Kif Kif, antropoloog en redacteur van het boek Cultu(u)rENpolitiek). Moderator van dienst was Guy Poppe (ex-vrt radio). Met die bezetting was de polemiek alvast verzekerd maar een dovemansgesprek werd het gelukkig niet. Jan Leyers en Dirk Tieleman zijn te verstandig en te lucide om zich makkelijk in een hoek te laten drummen. En al gingen de standpunten soms wat te vlot aan elkaar voorbij, er zijn veel interessante dingen gezegd. De twee kemphanen Sami Z. en Jan L. leken hun strijdbijl thuis gelaten te hebben (cfr de bitse woordenstrijd op de opiniepagina's van De Morgen).

Sami Zemni verweet Leyers een culturaliserend wereldbeeld mee te geven aan de kijkers. Volgens Zemni doet hij dat door mensen die hij tegenkomt te beperken tot hun religieuze identiteit. Waarop Leyers repliceerde met een les in televisiemaken: "maar godsdienst was nu eenmaal de insteek van de reportage!" Daarmee is de pointe van Zemni's kritiek alvast niet echt weerlegd maar hetzelfde naast elkaar praten komt nog verschillende malen terug vanavond. Ico Maly ontwaart de 'botsing van beschavingen' - Samuel Huntington zijn beroemde stelling - als uitgangspunt van de reeks. Volgens Maly wordt die botsing gezien als een normaliteit en bevestigt Leyers die tijdens zijn reis haast automatisch. Eén van de mechanismen achter zulk interpretatiekader dat verspreid is vanuit het centrum naar de periferie is immers dat de onderdrukte het discours overneemt. Naima Charkaoui wijst op de 'bril' die iedereen op heeft, vaak zonder die zich ervan bewust is. Volgens Charkaoui stelt Leyers vaak de juiste vragen in de reeks maar luistert hij niet naar de antwoorden.
Wanneer dan het interview met Nadia Yasin getoond wordt, de Marokkaanse islamiste die opkomt voor de beweging 'Recht en Spiritualiteit' verwijt Charkaoui Leyers van haar in een hoek te drummen. Yasin zegt in het interview onder meer dat de UVRM (Universele Verklaring van de Rechten van de Mens) allerminst conflicteerd met wat in de Koran staat. Meer nog, het zou er kunnen op geïnspireerd kunnen zijn. Waarop Leyers Yassin confronteert met de praktijk dat de man vier vrouwen mag hebben. Volgens Yassin is er geen tegenspraak omdat de vrouw niet verplicht kan worden.

De negatieve connotatie die er hier aan fundamentalisme vast kleeft neemt Leyers gewoon mee. Niet dat er geen reden is om die strekking te wantrouwen. Maar het is niet omdat sommige mensen terug willen naar de fundamenten van hun godsdienst dat ze ook bommen gaan laten ontploffen. En anderzijds kan het zijn dat moslims die bommen afschieten op legerposten van een vijandelijke macht door het westen worden afgeschilderd als fundamentalisten maar dat helemaal niet zijn. Met andere woorden: er is geen gelijkheidsteken te plaatsen tussen geweld en fundamentalisme. Leyers gaat dan ook even uit de bocht wanneer hij het woord facisme in de mond neemt wanneer hij het heeft over moslimfundamentalisme.

Volgens Dirk Thieleman is het gewoon niet mogelijk om dieper te gaan in zo'n televisie-interview met Nadia Yassin. Er is eenvoudig geen tijd om meerdere onderwerpen aan te snijden.

Allemaal goed en wel, de televisie wetten zijn wat ze zijn, het gaat niet over de intenties van de makers maar over de gevolgen.

In Egypte bezoekt Leyers de splinternieuwe bibliotheek van Alexandrië, een prestigeproject dat echter de bevolking ten goede moet komen want inwoners van de stad kunnen er gratis komen lezen. Probleem is enkel dat ze dat nauwelijks doen. Het onderwijs in het Egypte van Moebarak is niets minder dan belabberd en zelfs Egypte's beroemdste schrijvers moeten allemaal in het buitenland publiceren om gelezen te worden. Als er één plek is waar je niet om de sociaal-economische en politieke context heen kan om de geestelijke armoede te verklaren dan is het hier. En inderdaad, Leyers' gids, de genaamde Naguib Mafouz (naamgenoot van Egypte's grootste 20e eeuwse schrijver) wijst op een 'tekort aan vrijheid' - alleen zegt ie er niet bij dat het om politieke vrijheid gaat. En tijdens het tussenbeeld na die uitspraak lopen er twee totaal gesluierde dames door het beeld. Volgens Ico Maly een betekenisvolle associatie. Of die bewust of onbewust gemonteerd is doet niet ter zake, als journalist moet je waakzaam zijn voor dergelijke linken. Waarop Leyers en Thieleman schokschouderend de armen ten hemel heffen. Zij namen gewoon een straatbeeld als adempauze tussen twee zinsneden. En er lopen nu éénmaal veel volledig gesluierde vrouwen rond in Alexandrië, véél meer dan vroeger. Hoe dan ook, je kan er niet omheen: de kijker zal die reflexie niet maken. En trouwens, voor de man en vrouw achter de Vlaamse buis is Jan Leyers de autoriteit en niet Naguib Mahfoez, de bibliothecaris met de beroemde naam. Met andere woorden: Leyers' conlusies zijn die van de kijkers. Maly voegt er nog aan toe dat de betekenis van de hoofddoek gewijzigd is de laatste jaren en zowat tot het logo van 'onvrijheid' is geworden.

Sami Zemni, die een tijd woonde in Cairo, wijst nog eens op de enorme culturele stagnatie in het land en het historisch falen van de regering om vooruitgang te brengen. Na de dood van Nasser ging het alleen maar bergaf met wat eens één van de culturele centra van de Islamitische wereld was.

Toch zijn er ook beelden uit de reportage waar je er niet naast kan kijken. Zo als Leyers en zijn ploeg de boot nemen naar Jordanië. Van de Egyptische politie mag de camera niet draaien onderweg - maar gelukkig hebben ze een microcamera mee waarmee ze ongezien het geweld vastleggen dat enkele politiemannen uitoefenen op de gewone passagiers. In 5 seconden is daar de essentie van het probleem geillustreerd: het dédain waarmee de overheid tegenover haar burgers staat. Alvast toch een positief punt voor "de weg naar Mekka."

Een stukje dat Jan Leyers zelf heel frapant vind is dat van zijn bezoek aan een religieuze universiteit. Volgens de plaatselijke rector is de koran "de bron van alle wetenschappen." Wanneer Leyers vraagt naar wat de koran dan wel te melden heeft over het genetisch klonen van mensen vertelt de man dat ook op dergelijke problemen de koran een antwoord biedt. Dogmatisme van het zuiverste soort zou je zeggen: alles is ondergeschikt aan de gereveleerde waarheid. Dat vind ook Leyers. Voor hem is dat één van de zaken die in het westen als hoogst problematisch wordt ervaren.
Maar je kan je ook de vraag stellen of het antwoord van de geleerde geen overdrachtelijke betekenis had. En natuurlijk kan je dit soort antwoorden wel verwachten in een conservatief religieus instituut. Volgens Zemni heeft het dogmatisme de laatste 30 jaar dramatisch aan belang gewonnen. Een fenomeen dat relatief nieuw is, zeker tegenover het einde van de 19e eeuw. Er is dus inderdaad een groot probleem van vrijheid van denken nu. Alleen heeft dat niet alleen met religie te maken. Maly werpt vervolgens op dat de botsing van religie en wetenschap geen exclusief islam-verhaal is, wat bijvoorbeeld met de creationisten? Jan Leyers: maar dat is bij ons een marginaal verhaal, daar is het 'mainstream.' Waarop Zemni weer: "de seculieren zitten inderdaad in het defensief, en het gaat in veel landen de verkeerde kant op." Leyers: "volgens mij is het een angst voor de vrijheid. Alleen al de uitspraak van Nadia Yasin in Marokko: ons recht is gefundeerd in de koran." Waarop Zemni uitroept: "Maar dat is retoriek! Op de Moudawana (familierecht) na is de hele Marokkaanse wetgeving van franse signatuur, ze is m.a.w. helemaal ingevoerd.

Een laatste stukje confrontatie gaat over Leyers' vrijpostige interview met een Egyptische vrouw in Caïro. Tijdens hun rondwandeling door de stad vraagt hij haar op een enigszins provocerende manier of ze er niet van droomt om eens haar sluier en de djellabah af te gooien en haar schoonheid te laten zien aan de wereld. Een stukje waaraan Naima Charkaoui zich speciaal had gestoord. Volgens Charkaoui stuurt Leyers aan op de clichés in plaats van dat hij nuances aanbrengt. Hij beledigt zelfs deze vrouw die wel tracht van uit te leggen waarom ze een sluier draagt maar zonder dat haar toehoorder erop in gaat of enige empathie toont met haar zienswijze.

Koune Sthigue

Het gebeurt niet alle dagen dat je geinterviewd wordt voor een Senegalese nieuwsmedium. Vrijdag 11 januari werd ik aangesproken door Bakary Dabo op de Afrikaanse betoging tegen de EPA's. Hij citeert me met een zinnetje in zijn artikel "La montagne accouche d’une souris" op Sudonline.sn.
Dabo schrijft voornamelijk over economische thema's interessante artikels vanuit een Senegalees standpunt. In Dakar zijn economische thema's in de krant nog niet verbannen naar de beursrubrieken of aparte katernen, ze zijn vaak bittere realiteit voor de gewone Senegalees. Lees ook het verhaal over de moeilijkheden van de Senegalese delegatie om in Brussel te raken: "La galère des marcheurs Dakarois." De man schrijft zeer onderhoudend.

Cultu(u)renpolitiek

Met het boek "Cultu(u)renpolitiek" heeft KifKif een behoorlijk gedocumenteerde en onderbouwde kritiek afgeleverd op de 'culturalisering' van alle problemen waar onze samenleving vandaag de dag mee te maken heeft. Met andere woorden, problemen komen voort uit de 'cultuur' van de betrokken mensen. Of nog: uit de onaangepastheid van de cultuur in kwestie. Meer specifiek richtten Ico Maly en zijn gelegenheidsredactie hun pijlen op het misbruik van die culturele logica door de politiek. Het is een kritiek die niets te vroeg komt, want ook al bewijst de realiteit op het terrein, zowel in binnen- als buitenland, het failliet van dat discours, er wordt nog steeds kwistig gebruik van gemaakt... door de politieke klasse en in de samenleving, waarvan die eerste groep steeds vaker meent de spreekbuis te moeten zijn. En dat laatste heeft alles te maken met de enorme mediatisering van het debat.

De 'culturalisering' van het politiek debat is een evolutie die zowel in eigen land als mondiaal aan de orde is en die bijzonder gevaarlijke consequenties heeft, zeggen Ico Maly en zijn ploeg. Ik ben het daar grotendeels mee eens. En het is goed dat de boodschap van Huntington (De botsing van beschavingen, 1993) en Fukuyama (Het einde van de geschiedenis, 1992) nog eens goed worden geduid. Je zou nog andere ideologische historici aan het rijtje kunnen toevoegen: W.W. Rostow bvb. met zijn "Stages of economic Growth." Allen hebben gemeen dat ze fan zijn van het 'Westerse moderne model.' en neerkijken op alles wat als 'achterlijk' ("Backwardness") wordt gepercipieerd.

In dit hele verhaal speelt de media een belangrijke rol. Meer nog: zonder de gewillige medewerking van de media zou deze evolutie gewoon niet mogelijk zijn. Want ondanks het massale gebruik van internet als communicatiemedium blijven de traditionele media de belangrijkste manier om op een massale manier aan ideëenverspreiding te doen. Het culturaliserend debat biedt overwerkte journalisten een eenvoudig kader om hun berichtgeving in te plaatsen. Voor hun bazen, de mediabonzen en hun rechtstreekse handlangers nl. de marketeers, is zulk culturaliserend kader een geschenk uit de hemel. In deze tijden van enerzijds de groeiende verstrengeling tussen redacties en de commerciële afdelingen en anderzijds innovatieve marketingstrategieën zoals contextgevoelige reclame lenen culturele verklaringsmodellen zich veel beter tot de integratie met onderhuidse reclame. Het nieuwe 'grote verhaal' brengt bovendien mensen in de juiste 'state of mind' om gepolijste beelden van de reclamejongens en -meisjes als het ware op te zuigen.

Op dit culturaliserend interpretatiekader is ondertussen een hele sector gegroeid van professionals die zich gespecialiseerd hebben in interculturele communicatie. Moeten de mensen in deze sector zich nu bedreigd voelen door deze kritiek? Reeds in het eerste hoofdstuk haastten Jan Zienkowski en Ico Maly zich te verklaren dat ze de notie cultuur niet willen afschaffen. Ze willen de tendens om cultuur als een objectief en allesverklarend fenomeen voor te stellen aan de kaak stellen. Volgens hen kan cultuur hoogstens een categorie zijn in de globale betekenisgeving van taal en macht zoals die op het publieke forum gebruikt wordt.

Wat internationaal wellicht het gevaarlijkste is aan het culturaliserende discours is de vervreemding van het (Westerse) publiek. John met de pet uit Iowa leeft met de overtuiging dat moslims irrationele fanatici zijn die om één of andere onbegrijpelijke reden iets hebben tegen zijn land. De doorgedreven mediatisering van het officiële discours via overwegend commerciële mediakanalen leiden tot een chronisch tekort aan onafhankelijke berichtgeving. Want dat officiële discours verbergt natuurlijk wel een reeël beleid, met (veel) geld van de Amerikaanse belastingbetaler, met in de luwte gesloten handelsakkoorden, met militaire contracten en steun voor bevriende régimes enz. Régimes die op hun beurt weinig gelegen laten liggen aan de ontwikkelingskansen van hun bevolking. Het overwicht van de professionele public relations in de communicatiestromen is dusdanig dat democratische controle op het buitenlands beleid haast onbestaande wordt of in ieder geval te marginaal om rekening mee te houden. Ja, de VS heeft zijn unieke wet op de openbaarheid van bestuur. En die maakt dat je alle officiële beslissingen vrij kan opvragen. Maar wie maakt daarvan gebruik? Enkele journalisten van de New York Times, onder andere. Een krant die gelezen wordt door hoop en al een half miljoen mensen. Op een kiezerspubliek van 220 miljoen, te verdelen onder slechts 2 partijen maakt dat niets uit.

Link: Walter Lotens besprak dit boek al voor Uit-Pers.

2008

De eerste dag van 2008. Volgens mijn dochter is het vandaag "6 januari 1008." Zo sloot ze tenminste haar nieuwjaarsbrief af. In 1008 wordt Mechelen voor het eerst genoemd in een nog bestaande oorkonde als 'Machlines' en krijgt Antwerpen zijn eigen stadszegel. In Venetië wordt Pietro Orseolo II als doge opgevolgd door zijn zoon Otto. In Bretagne treedt Alan III in het huwelijk met Bertha, dochter van Odo II van Blois en wordt hertog van Bretagne. Europa zag er 1000 jaar geleden heel anders uit. Een veelkleurig lappendeken van vorstendommen met vage, steeds wisselende grenzen. Er waren geen duidelijke taalgebieden, geen centrale overheden. Taalfaciliteiten waren overal de norm omdat er geen formele taalstandaard bestond noch ministers om die standaard op te leggen. Lingua Franca was het Latijn, de taal van de Clerus en toen net nog geen dode taal. De enige zekerheid was die van de kerk en een beter leven na de dood, als je tenminste een godsvruchtig bestaan had geleid.
In 'De Radetzkymars,' het onvolprezen boek van Joseph Roth dat ik onlangs las, beschrijft Roth het einde van de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije. De protagonisten van dit episch verhaal, drie generaties mannen in dienst van de Keizer, leven nog in een andere wereld die weldra zijn einde zal kennen. Zij worden geconfronteerd met een existentiële angst, wanneer de hun bekende ordening van de wereld in elkaar stort. Dat is nog maar een goede honderd jaar geleden.
Tien jaar geleden was mijn dochter nog niet geboren en zaten we nog volop in het nieuwe vooruitgangsoptimisme van de jaren '90. Met "Het einde van de geschiedenis" verklaarde Francis Fukuyama de ideologische strijdbijl voor begraven. De "botsende beschavingen" van Samuel Huntington was enkel nog een theoretisch concept want nog niet 'bewezen' door 9/11. Ondertussen is de polarisatie tussen landen en mensen sterk toegenomen, zijn economische machtsverhoudingen drastisch aan het schuiven gegaan, verschenen de preventieve oorlogen op het toneel en kwam de ecologische crises op het voorplan. De tijd gaat soms zo snel dat we de veranderende tijdsgeest niet voelen waaien.

Ik wens iedereen de tijd om zich te verdiepen in dit soort fascinerende geschiedenissen en de waan van de dag te doorzien. Ik wens ook iedereen de tijd om te genieten van creativiteit, van kunst en cultuur. En tenslotte, de kracht om er te zijn voor je geliefden, met je volle hart en verstand. Gelukkig Nieuwjaar allemaal.