Zorgvuldigheid in de berichtgeving is geen luxe

(Mail aan VRT Radio redactie)

Vanmiddag hoor ik tijdens de Actueel uitzending over de dood van Yasser Arafat, jullie reporter in Parijs beschrijven hoe enkele orthodoxe Joden hun sympathie komen betuigen voor Arafat. "Hoewel, orthodox," zegt hij vervolgens, "ze eisen niets minder dan de ontmanteling van Israël." Een vreemde uitspraak is dat, want de orthodoxie van deze Joden is geen politieke kwestie, het is een religieuze keuze. Met andere woorden, het is niet omdat ze een orthodoxe versie van hun religie aanhangen dat ze het eens zijn met het beleid van de staat Israël, of dat ze uberhaupt het bestaansrecht van de staat Israël erkennen. Orthodoxe Joden zijn dus ook niet per sé Zionisten, de meeste van hen zijn tevreden met hun leven in de diaspora.

Het probleem is dat jullie reporter begrippen zoals orthodoxie, fundamentalisme en politiek extremisme door elkaar haalt. En dat is nefast in deze dagen waarin standpunten verharden en het gevoel overheerst dat de multiculturele samenleving mislukt is. Toen ik op 23 februari 2004, de dag waarop het Internationaal Gerechtshof zich uitsprak over de Israëlische apartheidsmuur, op de bus stapte naar Den Haag, zaten er twee orthodoxe Joden mee op de bus uit Antwerpen. Tijdens de optocht later die dag sloten ze aan bij hun geestesgenoten die van over de hele wereld naar Den Haag waren gekomen om hun afgrijzen uit te spreken tegen de Israëlische politiek. Ze wezen inderdaad het Zionisme af en wijzen op de inhumane behandeling van het Palestijnse volk door de staat Israël. Je kan een analoog verhaal vertellen over moslims en christenen. Orthodoxe moslims zijn geen fundamentalisten en deze laatsten zijn niet noodzakelijk de extremisten die de aanslagen plegen. In het Midden-Oosten zijn het integendeel vaak orthodoxe moslims die een dam opwerpen tegen de extremisten omdat ze hun religie op een meer geëngageerde manier invullen dan de gewone Mohammed in de straat.

De laatste tijd worden religie en politiek steeds meer door elkaar gehaald en dat is een gevaarlijke evolutie. Het publiek maakt een amalgaam van al deze begrippen en associeert alle (religieuze) uitingen die afwijken van het gemiddelde als gevaarlijk en extremistisch. Het bevordert bovendien de verheerlijking van dat gemiddelde dat als de norm wordt gepercipieerd en waarin men zich veilig kan terugtrekken. Alles wat afwijkt wordt afgewezen. Het aanvaarden en begrijpen van diversiteit in een complexe samenleving wordt er op die manier niet makkelijker op. De media heeft een speciale verantwoordelijkheid om begrippen juist te gebruiken en te duiden. Het argument dat jullie enkel maar de feiten weergeven gaat hier niet op. Door feiten te benoemen geef je ze een bepaalde betekenis, door andere feiten dood te zwijgen ontneem je ze betekenis. Bovendien zijn steeds meer verklaringen in de media onderhevig aan de manipulatie van betaalde spindokters die het debat een bepaalde richting uit willen duwen. En die richting is zelden diegene die de samenleving nodig heeft om vooruit te raken. Reden genoeg dus voor wat zorgvuldigheid in de berichtgeving.

Koen Stuyck

Orthodoxie, fundamentalisme en politiek extremisme zijn niet hetzelfde

(Mail aan VRT Radio redactie over Item in Actueel over dood Yasser Arafat)
Vanmiddag hoor ik tijdens de Actueel uitzending over de dood van Yasser Arafat, jullie reporter in Parijs beschrijven hoe enkele orthodoxe Joden hun sympathie komen betuigen voor Arafat. "Hoewel, orthodox," zegt hij vervolgens, "ze eisen niets minder dan de ontmanteling van Israël." Een vreemde uitspraak is dat, want de orthodoxie van deze Joden is geen politieke kwestie, het is een religieuze keuze. Met andere woorden, het is niet omdat ze een orthodoxe versie van hun religie aanhangen dat ze het eens zijn met het beleid van de staat Israël, of dat ze uberhaupt het bestaansrecht van de staat Israël erkennen. Orthodoxe Joden zijn dus ook niet per sé Zionisten, de meeste van hen zijn tevreden met hun leven in de diaspora.Het probleem is dat jullie reporter begrippen zoals orthodoxie, fundamentalisme en politiek extremisme door elkaar haalt. En dat is nefast in deze dagen waarin standpunten verharden en het gevoel overheerst dat de multiculturele samenleving mislukt is.

Toen ik op 23 februari 2004, de dag waarop het Internationaal Gerechtshof zich uitsprak over de Israëlische apartheidsmuur, op de bus stapte naar Den Haag, zaten er twee orthodoxe Joden mee op de bus uit Antwerpen. Tijdens de optocht later die dag sloten ze aan bij hun geestesgenoten die van over de hele wereld naar Den Haag waren gekomen om hun afgrijzen uit te spreken tegen de Israëlische politiek. Ze wezen inderdaad het Zionisme af en wijzen op de inhumane behandeling van het Palestijnse volk door de staat Israël. Je kan een analoog verhaal vertellen over moslims en christenen. Orthodoxe moslims zijn geen fundamentalisten en deze laatsten zijn niet noodzakelijk de extremisten die de aanslagen plegen. In het Midden-Oosten zijn het integendeel vaak orthodoxe moslims die een dam opwerpen tegen de extremisten omdat ze hun religie op een meer geengageerde manier invullen dan de gewone Mohammed in de straat. De laatste tijd worden religie en politiek steeds meer door elkaar gehaald en dat is een gevaarlijke evolutie. Het publiek maakt een amalgaam van al deze begrippen en associeert alle (religieuze) uitingen die afwijken van het gemiddelde als gevaarlijk en extremistisch. Het bevordert bovendien de verheerlijking van dat gemiddelde dat als de norm wordt gepercipieerd en waarin men zich veilig kan terugtrekken. Alles wat afwijkt wordt afgewezen. Het aanvaarden en begrijpen van diversiteit in een complexe samenleving wordt er op die manier niet makkelijker op.

De media heeft een speciale verantwoordelijkheid om begrippen juist te gebruiken en te duiden. Het argument dat jullie enkel maar de feiten weergeven gaat hier niet op. Door feiten te benoemen geef je ze een bepaalde betekenis, door andere feiten dood te zwijgen ontneem je ze betekenis. Bovendien zijn steeds meer verklaringen in de media onderhevig aan de manipulatie van betaalde spindokters die het debat een bepaalde richting uit willen duwen. En die richting is zelden diegene die de samenleving nodig heeft om vooruit te raken. Reden genoeg dus voor wat zorgvuldigheid in de berichtgeving.

ESF Londen: een andere wereld is nodig!

ESF Londen: een andere wereld is nodig!
Een andere kijk op het Forum door Wim Merckx, provinciaal medewerker 11.11.11-BrabantWim Merckx koos voor een alternatieve route door en om het Europees Sociaal Forum heen. Dat organisatoren en deelnemers aan het forum geen homogene groep vormen blijkt ten volle uit dit verslag. Maar dat maakt de Sociale Fora ook meteen zo interessant en inspirerend. De roep naar meer structuur en collectieve stellingnames klikt steeds luider, maar hoe doe je dat in een beweging die zo divers is? Wellicht groeit er binnenkort op het Wereld Sociaal Forum toch stilaan wat consensus over tenminste een aantal grote lijnen waarover iedereen het eens is en komen er toch gezamenlijke verklaringen uit. Ondertussen vinden talrijke campagnes op de fora hun doopvont, versterken thematische netwerken zichzelf met meer stemmen en expertise enz. Maar daarover gaat dit verslag niet. Het gaat veeleer over de zoektocht aan de basis van een nieuwe, gezamenlijke democratische besluitvorming, over de botsing van ideeën waaruit stilaan een andere wereld wordt gekneed.

Ze geven er geen zak om

Nationale feestdagen in China zijn een feest voor schoolkinderen. In plaats van een saai dagje vrij krijgen ze een wel heel speciale schooluitstap aangeboden. Het zijn gastjes tussen zes en zeventien jaar jong. Met honderden tegelijk worden ze naar een plek gevoerd waar reeds duizenden mensen staan te wachten. Ze luisteren naar de voorgelezen beschuldigingen van gevangenen. De aantijgingen zijn moord, overval en ontvoeringen. Ter plaatse, in het openbaar, worden zes gevangenen veroordeeld, naar een executieplaats gebracht en omgebracht met de kogel.
Dat alles, nog steeds voor de ogen van de kinderen en de talloze andere toeschouwers. Dit gebeurde tijdens een herfstfestival eind september in de provincie Hunan. Ruim duizend mensen werden tussen oktober en december omgebracht door de overheid.

Enkele maanden ervoor nam een redacteur van Amnesty Nieuws een interview af in Peking. Zijn gesprekspartner was de directeur van een Europese ngo die al jaren de politieke ontwikkelingen volgt in het land. Maar we mochten het artikel niet publiceren, de contactpersoon in kwestie kwam terug op zijn openhartige toon tijdens het interview. Er stond teveel gevoelige informatie in de tekst. Ging het dan over staatsgeheimen? Neen, het ging om een algemene analyse van de toestand sinds de gebeurtenissen op het plein van de Hemelse Vrede, 10 jaar geleden. Onze redacteur krijgt de raad om voorzichtig om te springen met internet want de Chinese overheid heeft de controle opgevoerd. Zelfs sms’jes worden naar verluidt nu onderschept en op ‘gevaarlijke woorden’ nagekeken.

Eind september kwam ook een delegatie terug van Darfur. We worden
allemaal al meer dan een jaar rond onze oren geslagen met de ellendige omstandigheden van de vluchtelingen, met al die bijna dode levens.
Onze topvrouw, Irene Khan, heeft het over de ontiegelijke traagheid waarmee de crises wordt aangepakt.

Kinderen in China of kinderen in Darfur. Ze geven er geen zak om, de Westerse mogendheden. En voor die Afrikaantjes nog minder, de Chinese, dat zijn nog goedkope arbeidskrachten. It’s the economy, stupid.

(Column verscheen in ledenblad van Amnesty Vlaanderen - zie voor meer artikels en columns over mensenrechten: http://amnestynieuws.blogspot.com)

Schuld

Moederschap. Het weegt. Er rust een de-facto eindverantwoordelijkheid op je voor de kinderen. Je schuldgevoel is steevast groter. Wanneer je even geen tijd hebt voor hen, wanneer ze naar de crèche gaan, wanneer je je werkstress mee naar huis neemt… Ik moet denken aan een film uit de vroege jaren zeventig waarin een man een weddingschap aangaat met zijn thuiswerkende vrouw en vervolgens het huishouden overneemt voor een jaar. De man verliest zijn weddingschap en zet zijn vrouw in de bloemetjes. Moraal van het verhaal: een huishouden met 3 kinderen runnen en elke avond op tijd een warm bord op de tafel, het is een dagtaak op zich, en één die minstens evenveel kunde en organisatietalent vereist als de bureaujob van manlief. Mooi zo, maar dat was de vroege jaren ’70, en slechts één ouder ging werken. En vooral, ik zie ze nog bevestigend knikken na die film, die lieve moeders van toen. Maar intussen vergaten ze wel hun jongetjes anders op te voeden.

Ach, die jongetjes van toen, vrije vogels, levend in boomhutten en luchtkastelen, zonder zorgen of verantwoordelijkheden, aangepast aan een leven als voetzoeker in de steppe. Soms waren het gekwetste vogeltjes, maar ook dan klapperden ze dapper hun vleugeltjes in de wind, om snel weer het gevaar uit hun ingebeelde verhalen te trotseren.

Dertig jaar later worden moeders van nu dagelijks afgeblaft, van de weg gereden, gediscrimineerd op de werkvloer omwille van hun vermogen nageslacht op de wereld te zetten. Of nog erger: ze worden mishandeld en verkracht, onder druk gezet om nog meer te presteren. Verplicht om hun gevoelens te verbijten. En dan gaat het voor één keer niet over gebieden vol oorlog en armoede. Het gaat over ons. Hier.
Het is godgeklaagd. Ik kan er niet meer tegen. Als ik zo geen angst had voor de verantwoordelijkheid liet ik me ombouwen. Uit solidariteit.

(Column verscheen in ledenblad van Amnesty Vlaanderen - zie voor meer artikels en columns over mensenrechten: http://amnestynieuws.blogspot.com)

Nostalgie volgens Gabriël Garcia Marquez

Zo ongeorganiseerd zijn als ik heeft het voordeel dat elk tijdsblok dat zich onverwacht presenteert zonder invulling kortstondig als een onbeschreven blad kan blijven drijven op het spiegelend oppervlak van een ondoorzichtige vijver in een stadspark dat doodstil ligt in de koude novemberlucht waar de stank van de stad berijmd hangt tussen kale bomen. Het gevoel is kortstondig omdat na het begin van de lichte euforie een stoet van mogelijke opdrachten zich aandient die met hun gedrum meer verwarring stichten dan berekening kan oplossen. Eerst wat eerst komt: eten. Een drukke taverne in het hartje van de Europese wijk in Brussel. Aan de lange tafel in het midden is plaats. Honger verwekt overmoed en ik bestel te veel. (..)

De recencent van De Morgen (Boekenbijlage van vandaag) heeft het over de nostalgie van Marquez, die met zijn nieuwste roman nog eens de tragisch-romantische tour opgaat. Volgens de beroemde auteur "is nostalgie rondjes draaien, steeds weer variaties bedenken op wat ooit al gezegd is." Dat mag zeker waar wezen, maar wat doe je met het gegeven dat nostalgie uiteindelijk neerkomt op een verdichting van niet meer dan enkele schaarse momenten van geluk, een bijeenharken van sprankels onuitgesproken verwachtingen. Ons poëtisch geheugen dat wanhopig een scène construeert, korte emotionele lijnen uitzet, een geforceerde sfeer tracht op te roepen die nooit bestaan heeft. De Nostalgie mag dan al een schaars geklede dame zijn die zich naast je in het plushe van een ouderswetse theaterzetel heeft genesteld, daar op de buhne loopt alles voortdurend mis. Het verhaal klinkt hol en de acteurs vallen snel door de mand. Te snel.