2008

De eerste dag van 2008. Volgens mijn dochter is het vandaag "6 januari 1008." Zo sloot ze tenminste haar nieuwjaarsbrief af. In 1008 wordt Mechelen voor het eerst genoemd in een nog bestaande oorkonde als 'Machlines' en krijgt Antwerpen zijn eigen stadszegel. In Venetië wordt Pietro Orseolo II als doge opgevolgd door zijn zoon Otto. In Bretagne treedt Alan III in het huwelijk met Bertha, dochter van Odo II van Blois en wordt hertog van Bretagne. Europa zag er 1000 jaar geleden heel anders uit. Een veelkleurig lappendeken van vorstendommen met vage, steeds wisselende grenzen. Er waren geen duidelijke taalgebieden, geen centrale overheden. Taalfaciliteiten waren overal de norm omdat er geen formele taalstandaard bestond noch ministers om die standaard op te leggen. Lingua Franca was het Latijn, de taal van de Clerus en toen net nog geen dode taal. De enige zekerheid was die van de kerk en een beter leven na de dood, als je tenminste een godsvruchtig bestaan had geleid.
In 'De Radetzkymars,' het onvolprezen boek van Joseph Roth dat ik onlangs las, beschrijft Roth het einde van de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije. De protagonisten van dit episch verhaal, drie generaties mannen in dienst van de Keizer, leven nog in een andere wereld die weldra zijn einde zal kennen. Zij worden geconfronteerd met een existentiële angst, wanneer de hun bekende ordening van de wereld in elkaar stort. Dat is nog maar een goede honderd jaar geleden.
Tien jaar geleden was mijn dochter nog niet geboren en zaten we nog volop in het nieuwe vooruitgangsoptimisme van de jaren '90. Met "Het einde van de geschiedenis" verklaarde Francis Fukuyama de ideologische strijdbijl voor begraven. De "botsende beschavingen" van Samuel Huntington was enkel nog een theoretisch concept want nog niet 'bewezen' door 9/11. Ondertussen is de polarisatie tussen landen en mensen sterk toegenomen, zijn economische machtsverhoudingen drastisch aan het schuiven gegaan, verschenen de preventieve oorlogen op het toneel en kwam de ecologische crises op het voorplan. De tijd gaat soms zo snel dat we de veranderende tijdsgeest niet voelen waaien.

Ik wens iedereen de tijd om zich te verdiepen in dit soort fascinerende geschiedenissen en de waan van de dag te doorzien. Ik wens ook iedereen de tijd om te genieten van creativiteit, van kunst en cultuur. En tenslotte, de kracht om er te zijn voor je geliefden, met je volle hart en verstand. Gelukkig Nieuwjaar allemaal.